Statystycznie w Polsce krew oddaje 31 osób na tysiąc mieszkańców. Najczęściej dawcami zostają mężczyźni w wieku 18-30 lat. Coraz częściej na taki gest decydują się też kobiety – stanowią już 40% dawców. Oddawanie krwi przynosi ogromną satysfakcję wypływającą ze świadomości, że nasza decyzja pozwoliła na uratowanie czyjegoś życia. Wiele osób traktuje to jako swój obowiązek wobec społeczeństwa. Warto pamiętać, że my także możemy kiedyś potrzebować transfuzji krwi. Ponadto donacja niesie ze sobą szereg korzyści. Jakie prawa przysługują krwiodawcy?
Oddać krew może każda osoba między 18. a 65. rokiem życia, której waga przekracza 50 kilogramów. Musi ona jednak spełnić szereg istotnych wymogów. Niektóre używki czy przebyte choroby odciskają swój ślad na składzie krwi, stanowiąc zagrożenie dla biorcy. Przed oddaniem krwi musimy rzetelnie wypełnić kwestionariusz, w którym zawarte są pytania o schorzenia czy przyjmowane leki. Gdy zostaniemy zakwalifikowani jako dawcy, możemy dokonać donacji. Warto, ponieważ z tego tytułu przysługuje nam szereg przywilejów.
Kto może zostać krwiodawcą?
Krwiodawcą może zostać każda pełnoletnia osoba, która nie ukończyła jeszcze 65. roku życia. Jej masa ciała musi wynosić powyżej 50 kg. Osoby, które oddają podwójną dawkę krwi, muszą ważyć co najmniej 70 kg. Dawca musi być zdrowy, wypoczęty i wyspany. W dniu donacji powinien zjeść lekkostrawne i niskokaloryczne śniadanie. Na dobę przed samym oddaniem krwi należy także wypić około 1,5 litra płynów. W tym czasie nie można za to spożywać alkoholu. Kandydat na dawcę powinien mieć ze sobą dowód tożsamości ze zdjęciem i numerem PESEL. Konieczne jest również, by posługiwał się językiem polskim w stopniu pozwalającym na samodzielne wypełnienie kwestionariusza. Osoby, które mają jakiekolwiek wątpliwości co do swojego zdrowia, powinny poinformować o tym lekarza kwalifikującego do oddania krwi.
Przeciwwskazania do oddawania krwi
Krew zdrowej osoby może uratować komuś życie. Jednak przebyte choroby, środki psychoaktywne czy używki zostawiają w niej swój ślad. Dlatego istnieje szereg przeciwwskazań, które mają uchronić biorcę przed przykrymi skutkami ubocznymi transfuzji. Krwi nie powinny oddawać nosiciele wirusa HIV ani osoby, które przebyły wirusowe zapalenie wątroby lub chorują na AIDS. Także schorzenia nerek, układu oddechowego, przewodu pokarmowego, skóry czy tkanki łącznej dyskwalifikują nas jako dawców. Istotne są również zaburzenia odporności czy nieprawidłowe działanie układu hormonalnego. Do przeciwwskazań należą nowotwory, alkoholizm, narkomania, choroby psychiczne oraz tropikalne. Krwiodawcami nie powinny zostać osoby mające częste, przygodne stosunki seksualne. Nie możemy robić donacji także wtedy, gdy w ciągu 6 miesięcy przebyliśmy operację chirurgiczną, zabiegi kosmetyczne lub inwazyjne badania diagnostyczne.
Jakie prawa przysługują krwiodawcy?
Po oddaniu krwi dawcy przysługuje regeneracyjny posiłek o wartości 4500 kalorii – to aż 8 tabliczek czekolady. Co więcej, w dniu donacji otrzymujemy całodniowe zwolnienie z pracy czy zajęć w szkole lub na uczelni. Jeżeli nie zostaniemy zakwalifikowani do oddania krwi, otrzymamy dwugodzinne usprawiedliwienie. Kolejną korzyścią jest ulga podatkowa, zależna od ilości oddanej w danym roku krwi. Wynosić może ona maksymalnie 6% uzyskanego dochodu. Istotne dla naszego zdrowia jest bezpłatne oznaczenie grupy krwi oraz przeprowadzenie jej morfologii. Jeżeli wykryje ona jakieś nieprawidłowości, dawca otrzymuje skierowanie do specjalisty. Spora liczba sklepów, hoteli czy lokali gastronomicznych przyznaje zniżki honorowym dawcom krwi. Dla wielu osób najistotniejszym prawem krwiodawców jest przyjmowanie ich poza kolejnością w placówkach medycznych. Tańsze są także refundowane leki, zniżka obowiązuje do limitu określonego przez Ministerstwo Zdrowia. Dawca może uzyskać również zwrot kosztów przejazdu do najbliższej jednostki organizacyjnej służby krwi.
Jak przebiega oddawanie krwi?
Kandydat na krwiodawcę powinien zgłosić się do najbliższego punktu pobierania krwi. Powinien mieć przy sobie dokument potwierdzający tożsamość, który pozwoli na rejestrację w systemie komputerowym. Przyszły dawca wypełnia następnie kwestionariusz dotyczący stanu zdrowia oraz ma pobieraną próbkę krwi do badań. Kolejnym krokiem jest konsultacja lekarska. Specjalista na podstawie wypełnionego kwestionariusza, wyników morfologii i wywiadu z kandydatem decyduje, czy może on oddać krew. Pobieranie krwi odbywa się w specjalnym pomieszczeniu. W jego trakcie wykorzystuje się sprzęt jednorazowego użytku. Sama procedura oddawania krwi trwa około 10 minut. Osoby oddające także osocze i płytki krwi mogą spędzić w placówce krwiodawstwa około 2 godziny. Pobrana krew poddawana jest dodatkowym badaniom, takim jak test kiłowy oraz określenie występowania przeciwciał skierowanych przeciwko wirusowi HIV i HCV. Wyniki tych badań możemy odebrać kilka dni po oddaniu krwi.
Zachowanie po oddaniu krwi
Po oddaniu krwi musimy zachować się odpowiednio do zaleceń lekarza i personelu pobierającego krew. W dniu donacji nie powinniśmy intensywnie ćwiczyć ani nosić ciężarów. Warto pić dużo płynów oraz spożyć regeneracyjny posiłek. Niektóre osoby mimo tych środków ostrożności mogą poczuć się słabo. W takim przypadku należy poinformować bliskich o oddaniu krwi, aby w razie potrzeby udali się z dawcą do lekarza. Warto położyć się z nogami ułożonymi powyżej linii ciała. Ze względu na ryzyko omdlenia pracownicy wykonujący niektóre zawody nie powinni podejmować swoich obowiązków przez 12 godzin od oddania krwi. Są to zawodowi kierowcy, piloci, maszyniści, operatorzy dźwigu oraz osoby pracujące na wysokości.
Karolina Solga