Ptasia grypa to choroba wywoływana przez wirus grypy typu A. Zapadają na nią głównie ptaki, ale niekiedy do zakażenia dochodzi także u ludzi. Pierwsze poważne doniesienia o ptasiej grypie pojawiły się 1997 roku, gdy zmarło osiem z 16 osób zarażonych szczepem H5N1. Choroba pojawiła się na fermach drobiu w Hong Kongu. Do Polski dotarła w 2006 roku. Od tej pory często słyszymy doniesienia o epidemii ptasiej grypy. Jak można się nią zarazić?
Obecnie odnotowuje się u domowych i dzikich ptaków zakażenia wirusem grypy z podtypu H5N8. Jest on prawdopodobnie niegroźny dla ludzi. Dla naszego bezpieczeństwa jest on jednak monitorowany przez służby epidemiologiczne. Objawy ptasiej grypy do złudzenia przypominają symptomy zwykłej grypy. W ciężkich przypadkach choroba może prowadzić do problemów z oddychaniem, nerkami i układem krążenia. Jak uniknąć zarażenia?
Ptasia grypa – na czym polega?
Grypa to choroba wirusowa wywoływana przez patogeny różnego typu. Wirusy typu A zakażają ludzi, inne ssaki oraz ptaki. To one najczęściej odpowiedzialne są za epidemie. Patogeny typu B wywołują grypę u ludzi, a C – także u świń. Za groźną dla ludzkiego życia ptasią grypę odpowiada wirus typu A należący do podtypu H5N1. Litera „H” w nazwie oznacza obecność hemaglutynin, a „N” – neuraminidaz. Są to białka, które pomagają wirusowi wnikać do komórek atakowanego organizmu. Wirus ptasiej grypy charakteryzuje się zwiększoną śmiertelnością, która u ludzi sięga aż do 60%. Do roku 2009 według danych Światowej Organizacji Zdrowia zgłoszono jedynie 440 przypadków tej choroby. Powszechny strach przed nią jest wynikiem medialnego szumu. W mediach ptasią grypę przedstawiano niesłusznie jako bardzo niebezpieczną dla życia oraz szybko rozprzestrzeniającą się epidemię.
Ptasia grypa – jak można się nią zarazić?
Rezerwuarem wirusów ptasiej grypy jest drób oraz dziko żyjące ptaki, takie jak kaczki, gęsi i gołębie. Ludzie mogą zarazić się patogenem poprzez kontakt z martwymi lub żywymi zwierzętami. Do zarażenia może dojść także, gdy dotykamy przedmiotów, które miały styczność ze źródłem zakażenia. Patogen może być obecny na naszej odzieży czy obuwiu. Występuje też na piórach, w mięsie i ptasich odchodach. Wirus H5N1 może rozprzestrzeniać się poprzez nawozy, skażoną paszę i zanieczyszczone środki transportu. Niekiedy przenoszą go także gryzonie, które żerują na fermach drobiu. Jednakże nie odnotowano, by przemieszczał się on z człowieka na człowieka.
Objawy ptasiej grypy
Pierwsze objawy u zarażonych ptasią grypą osób pojawiają się po 2-8 dniach od kontaktu ze źródłem zakażenia. Występuje u nich gorączka, kaszel i trudności w oddychaniu. W przeciwieństwie do wirusów zwykłej grypy, podtyp H5N1 nie zajmuje górnych dróg oddechowych. Nie objawia się więc bólem gardła czy katarem. Zakażenie częściej dotyczy płuc. Nierzadko zaobserwować można symptomy ze strony układu pokarmowego: biegunkę, wymioty i bóle brzucha. Ptasia grypa charakteryzuje się szybkim postępowaniem. Krótko po zarażeniu zajmuje miąższ płuc, powodując ostrą niewydolność oddechową. Taki stan pojawia się u 68% pacjentów już 6 dni od początku choroby. Jest on zagrożeniem dla życia chorego. Ptasia grypa prowadzi także do rozwoju szeregu powikłań, takich jak odma opłucnowa i uszkodzenie płuc. Z opóźnieniem wystąpić może też zespół Reye’a, czyli ciężka choroba wielonarządowa, która prowadzi do obrzęku wątroby i mózgu.
Jak uniknąć zarażenia ptasią grypą?
Ptasia grypa stanowi dla nas pewne zagrożenie, którego warto unikać poprzez stosowanie kilku zasad. Jaja, mięso drobiowe i jego przetwory należy poddawać obróbce cieplnej w temperaturze około 70°C. Wirusa H5N1 nie niszczy zamrażanie, dlatego dokładne gotowanie i pieczenie mięsa jest koniecznością. Przedmioty kuchenne, które miały kontakt z surowym drobiem, powinny być dokładnie umyte z użyciem detergentu. Należy unikać styczności z dzikim i hodowlanym ptactwem, szczególnie, jeżeli napotkany osobnik sprawia wrażenie chorego. Po zetknięciu się z ptakami należy każdorazowo myć ręce. Dla osób podróżujących za granicę istotna jest rezygnacja z przewożenia drobiu, wyborów drobiarskich, puchu, pierza i trofeów myśliwskich.
Ptasia grypa – diagnostyka i leczenie
W Polsce nie odnotowano zachorowań na ptasią grypę. Warto jednak wiedzieć, że diagnostyka tej choroby jest utrudniona ze względu na przebieg podobny do zwykłej grypy. Aby wykryć wirusa H5N1, należy wykonać oznaczenie swoistych przeciwciał we krwi chorego. Patogen można wykryć także przy użyciu metod biologii molekularnej. W leczeniu ptasiej grypy wykorzystuje się leki uniemożliwiające przenikanie wirusa do komórek, czyli oseltamiwir oraz zanamiwir. Środki te hamują neurominidazę, która jest enzymem otoczki wirusowej. Tnie ona błonę komórkową, aby patogen mógł dostać się do wnętrza komórek gospodarza. Ich skuteczność jest jednak największa, gdy zostaną podane we wczesnym stadium choroby. Ptasia grypa u 50% chorych prowadzi do nieprawidłowości w funkcjonowaniu płuc, nerek i układu krążenia. W takim przypadku konieczna jest terapia podtrzymująca funkcje narządów oraz wentylacja mechaniczna.
Karolina Solga