Bruceloza to groźna choroba odzwierzęca, wywoływana bez tlenowe bakterie z rodzaju Brucella. Znana jest pod nazwami: gorączka maltańska, skalna lub kozia oraz choroba Banga. Jej objawy są niecharakterystyczne i podobne do grypy, dlatego diagnostyka brucelozy jest utrudniona. Nosicielami bakterii są zwierzęta hodowlane, takie jak krowy, świnie, kozy, owce czy psy. Zarazić się można również od gryzoni – myszy, szczurów czy wiewiórek. W Polsce choroba dotyka głównie weterynarzy, zootechników, hodowców zwierząt lub pracowników rzeźni. Co warto o niej wiedzieć?
Bakterie z rodzaju Brucella zostały wyizolowane pod koniec XIX wieku. Odkrył je mikrobiolog David Bruce, od którego drobnoustroje wzięły swoją nazwę. Bruceloza może mieć przebieg ostry lub przewlekły. Jej różnorodne, niecharakterystyczne objawy często utrudniają diagnozę. Lekarz zwykle kieruje pacjenta na badania pod jej kątem na podstawie wywiadu. Choroba na szczęście rzadko jest śmiertelna. Jej objawy utrudniają jednak codzienne funkcjonowanie, dlatego nie należy jej lekceważyć.
Bruceloza – drogi zakażenia
Bruceloza w krajach rozwiniętych nie jest zbyt powszechną chorobą zwierząt hodowlanych. W USA odnotowuje się zaledwie 100 do 200 zachorowań ludzi rocznie. Jest jednak obecna w państwach, w których nie monitoruje się na dużą skalę zwierzęcych schorzeń. Należą do nich kraje basenu Morza Śródziemnego, Ameryki Środkowej i Południowej, Afryki, a także niektóre państwa Azji i Europy Wschodniej. Brucelozą najczęściej można się zarazić przez kontakt z wydzielinami, wydalinami czy mlekiem zakażonego zwierzęcia. Bakterie obecne są także w powietrzu czy ściółce w budynkach, w których trzymane są zwierzęta. Do organizmu mogą dostać się przez układ pokarmowy lub rany na skórze.
Jak można zarazić się brucelozą?
Powszechną drogą zakażenia brucelozą jest picie niepasteryzowanego mleka lub spożywanie jego przetworów. Szczególną ostrożność powinniśmy zachować podczas wakacji w Grecji, Włoszech, Turcji, Portugalii czy Hiszpanii. Nie smakujmy lepiej lokalnych przysmaków z mleka koziego lub krowiego, jeśli nie jesteśmy pewni ich pochodzenia. W Polsce na gorączkę kozią cierpią najczęściej osoby, których praca wymaga częstego kontaktu ze zwierzętami hodowlanymi. Należą do nich lekarze weterynarii, zootechnicy, hodowcy zwierząt, rolnicy, pracownicy ubojni, dojarze czy osoby pakujące mięso. Do zarażenia między ludźmi dochodzi stosunkowo rzadko. Zdarza się tak w wyniku kontaktów seksualnych z osobą chorą. Bywa również, że zarażona matka zakaża dziecko poprzez karmienie piersią.
Objawy brucelozy
Bruceloza może przyjąć trzy różne postaci: ostrą, podostrą i przewlekłą. Dla formy ostrej typowe są takie objawy, jak gorączka o zmiennym nasileniu, dreszcze, osłabienie i zlewne poty. Pojawiają się także bóle mięśni, stawów i głowy. Powiększa się wątroba, śledziona i węzły chłonne. U mężczyzn dochodzi nieraz do zapalenia jąder. Postać podostra ma podobne, ale mniej wyraziste symptomy. Bruceloza przewlekła zwykle przebiega bez gorączki. Chorzy czują się wyczerpani i słabi oraz skarżą się na bóle stawów i kręgosłupa. Niekiedy dochodzi do uszkodzenia nerwu słuchowego, pojawiają się drgawki, wzdęcia czy zawroty głowy. Czasem ból pojawia się tylko w jednym miejscu. Chorobie może dodatkowo towarzyszyć wysypka skórna.
Bruceloza – diagnostyka
Bruceloza jest trudna do zdiagnozowania ze względu na objawy przypominające grypę lub inne choroby. Lekarz zazwyczaj zaczyna ją podejrzewać po przeprowadzeniu wywiadu z pacjentem. Jeśli chory bywał w miejscach, gdzie bruceloza jest powszechna, lub ma stały kontakt ze zwierzętami, specjalista kieruje go na dalsze badania. Wykonywana jest morfologia krwi oraz badania serologiczne. Polegają one na szukaniu przeciwciał, które organizm wytwarza pod wpływem kontaktu z bakteriami. Pomocne bywają też badania mikrobiologiczne, polegające hodowaniu bakterii wyizolowanych ze szpiku lub krwi chorego.
Leczenie brucelozy i profilaktyka
Leczenie brucelozy polega zwykle na przyjmowaniu antybiotyków z grupy tetracyklin. Antybiotykoterapia trwa od 10 dni do 6 tygodni, zależnie od postaci i objawów choroby. Powrót do zdrowia w przypadku brucelozy przewlekłej może trwać nawet kilka miesięcy. Zaawansowana forma choroby zazwyczaj wymaga współpracy specjalistów z kilku dziedzin. Dlatego tak ważna jest profilaktyka choroby. Należy unikać niepasteryzowanego mleka, miękkich serów oraz surowego mięsa. Szczególną ostrożność musimy zachować podczas wyjazdów do państw, gdzie ta odzwierzęca choroba jest powszechna. Czujnością powinny się wykazać także osoby, które z racji zawodu często stykają się ze zwierzętami hodowlanymi. Jeśli znajdujemy się w grupie ryzyka, a rozpoznajemy u siebie wymienione objawy, powinniśmy jak najszybciej skontaktować się z lekarzem.
Karolina Solga