Węzły chłonne są licznymi strukturami leżącymi na przebiegu naczyń limfatycznych. Mają za zadanie zbierać i filtrować limfę, która doprowadzana jest do nich z różnych części ciała. Te niewielkie, fasolkowate twory to istotny element naszego układu odpornościowego. W przypadku zakażenia lub stanu zapalnego węzły chłonne ulegają powiększeniu. Wynika to z nasilonej produkcji komórek odpornościowych, mających zwalczyć szkodliwe drobnoustroje. Z tego powodu powiększone węzły chłonne powinny skłonić nas do wizyty u lekarza.
Powiększone węzły chłonne są objawem wielu infekcji, mogą też świadczyć o poważnej chorobie. Objaw ten nazywamy limfadenopatią. Niekiedy jest on wynikiem zażycia niektórych leków lub reakcji po szczepieniu. Powiększenie średnicy węzłów chłonnych do około 1,5 cm informuje nas o stanach patologicznych w organizmie. Jakie mogą być przyczyny limfadenopatii?
Czym są węzły chłonne?
Węzły chłonne to fasolkowate twory, które występują na przebiegu naczyń limfatycznych. Mają one za zadanie filtrować limfę, czyli chłonkę, oraz wytwarzać przeciwciała. Są więc elementem układu odpornościowego naszego organizmu. W węzłach chłonnych możemy wyróżnić korę oraz rdzeń. W korze licznie występują limfocyty, czyli białe krwinki związane z eliminowaniem patogenów. W rdzeniu znajdują się za to plazmocyty, których funkcją jest produkcja przeciwciał w odpowiedzi na kontakt z antygenami. Chłonka wnika do węzła chłonnego przez warstwę korową. Tu przepływa przez liczne zatoki i wypływa odchodzącymi z wnęki naczyniami odprowadzającymi. W zatokach są liczne włókna kolagenowe i siateczkowe, które mają za zadanie zatrzymać patogeny. Węzły chłonne stanowią swoisty filtr, który pozwala organizmowi na usuwanie szkodliwych czynników.
Węzły chłonne – występowanie
Węzły chłonne mogą być zlokalizowane głęboko lub obwodowo. Te pierwsze są trudne do zbadania, a ich powiększenie nie jest widoczne gołym okiem. Dopiero badania, takie jak tomografia komputerowa czy ultrasonografia, pozwalają na ich ocenę. Węzły obwodowe są widoczne i łatwe do wyczucia. Największe skupiska węzłów znajdują się na szyi, pod żuchwą, przy uszach, a także pod pachami i w pachwinach. Struktury te zazwyczaj są miękkie. Jednak częste i ciężkie choroby mogą prowadzić do ich zwłóknienia. Są one wtedy łatwiej wyczuwalne przy badaniu palpacyjnym.
Powiększone węzły chłonne – przyczyny
Węzły chłonne powiększają się, gdy w naszym organizmie pojawi się nieprawidłowość. Zazwyczaj świadczą o zakażeniu drobnoustrojami. W obrębie węzłów następuje wtedy silne namnażanie limfocytów. Powiększenie może być miejscowe lub uogólnione. To pierwsze najczęściej wywołane jest przez infekcje. Ich przyczyną mogą być wirusy wywołujące ospę, odrę, różyczkę czy mononukleozę. Limfadenopatię wywołują też bakterie odpowiedzialne za choroby takie jak bruceloza, angina, gruźlica czy choroba kociego pazura. Niekiedy jej przyczyną są też zakażenia pierwotniakowe, pasożytnicze i grzybicze. Co więcej, węzły szyjne powiększyć się mogą także w przebiegu chorób przyzębia.
Limfadenopatia a choroby autoimmunologiczne i nowotworowe
Schorzenia autoimmunologiczne oraz reumatyczne także mogą sprawić, że węzły chłonne się powiększą. Może być to też odpowiedź na zaburzenia pracy układu odpornościowego. Limfadenopatia często pojawia się w przebiegu reumatoidalnego zapalenia stawów czy tocznia rumieniowatego. Wywołuje ją również nadwrażliwość na niektóre farmaceutyki. Powiększone węzły chłonne świadczyć mogą także o złośliwych nowotworach rozwijających się w obrębie układu limfatycznego. Bywają też objawem białaczki lub raka szpiku kostnego. Niekiedy wskazują na przerzut nowotworowy z pierwotnego miejsca występowania raka. Rzadziej zdarza się pierwotny rozrost guza w samym węźle chłonnym.
Kiedy udać się do lekarza?
Powiększone węzły chłonne mają zwykle około 1,5 cm średnicy i są wyczuwalne pod skórą. Zazwyczaj są miękkie i sprężyste. Jesteśmy w stanie je przesuwać, choć dotykanie ich sprawia nam ból. Takie objawy świadczą o stanie zapalnym, który najczęściej mija samoistnie. Częściej pojawiają się u dzieci, których niedojrzały układ immunologiczny gorzej radzi sobie z infekcjami. Jeśli limfadenopatii towarzyszą u nich też inne dolegliwości, warto udać się na konsultację do pediatry. Twarde, zbite i niebolesne węzły chłonne mogą wskazywać na występowanie poważniejszej choroby. Mogą mieć średnicę powyżej 2 cm i zrastają się z sąsiadującymi tkankami, przez co są nieruchome. Te symptomy powinny skłonić nas do wizyty u lekarza. Pojawiać się mogą między innymi w wyniku rozwoju nowotworu.
Karolina Solga