Rywalizacja między rodzeństwem wydaje się zjawiskiem, które pojawia się tylko w tych rodzinach, gdzie faworuje się jedno z dzieci. Badania psychologiczne wykazały jednak, iż jest to problem powszechnie dostępny. Co warto o nim wiedzieć?
Spis treści:
- Porównywanie dzieci – dlaczego nie należy go stosować?
- Teoria społecznego porównywania się
- Relacje między rodzeństwem a zazdrość
- Rywalizacja między rodzeństwem – jak może przebiegać?
- Zazdrość u niemowląt
- Życie z rodzeństwem – nauka współpracy i lekcja lojalności
Porównywanie dzieci – dlaczego nie należy go stosować?
Niewątpliwie wszelkie porównania rodzą trudne emocje. Nikt z nas nie chce usłyszeć, że gorzej radzi sobie w biznesie niż jego starszy brat. Często porównania z rodzeństwem podcinają skrzydła i uniemożliwiają rozwój. Nierzadko również zakładamy, że w pewnych sprawach nie jesteśmy zbyt lotni, podczas gdy obiektywnie rzecz biorąc, możemy sobie świetnie radzić. To tylko komunikat zakorzeniony w naszym umyśle przy rodziców. Ci często niewłaściwie rozumieją motywację. Uważają, że porównując ze sobą rodzeństwo zachęcają je do rozwoju. Tymczasem swoją postawą generują jedynie smutek, złość i zazdrość.
Teoria społecznego porównywania się
Porównania zachęcają rodzeństwo do rywalizacji. Mogłoby się wydawać, że tam, gdzie rodzic jest sprawiedliwy i traktuje tak samo każde dziecko, problem w ogóle nie występuje. Tymczasem badania naukowe wykazały, iż rywalizacja między rodzeństwem zawsze się pojawia. Problem lepiej przybliża i wyjaśnia teoria społecznego porównywania się. Mimowolnie zawsze porównujemy się z innymi – bratem, siostrą, kuzynką, koleżanką z klasy czy dzieckiem sąsiadów. Chcemy jak najlepiej wypaść na tle innych. Dotyczy to zarówno zdolności, jak i wyglądu.
Relacje między rodzeństwem a zazdrość
Zazdrość, która towarzyszy rywalizacji między rodzeństwem, stanowi niezwykle ważny komunikat. Pokazuje nam, że ktoś lub coś jest dla nas na tyle ważny/ważne, że boimy się go/to stracić. Zazdrość z punktu widzenia ewolucji ma do odegrania niezwykle istotną rolę. W przeszłości mieliśmy ograniczone zasoby pożywienia czy odzieży. W rezultacie największe szanse na przetrwanie mieli ulubieńcy swoich rodziców. To oni zawsze dostawali dodatkową porcję jedzenia czy lepsze buty. Obecnie taka rywalizacja nie jest nam potrzebna, dlatego zazdrość często okazuje się trudnym doświadczeniem. Nie zawsze potrafimy nad nią zapanować i odczytać komunikat, który się za nią kryje.
Rywalizacja między rodzeństwem – jak może przebiegać?
Choć rywalizacja między rodzeństwem zawsze występuje, to rodzice mogą wpłynąć na jej przebieg. Inaczej sytuacja wygląda, gdy są sprawiedliwi dla swoich dzieci, wszystkie otaczają miłością i troską. Nikogo nie faworyzują. Wówczas rywalizacja przebiega stosunkowo łagodnie i nie towarzyszy jej brutalność. Gorzej, gdy jedno z dzieci staje się faworytem. Ewentualnie każde z nich jest ignorowane przez rodziców i obserwuje sceny przemocy rozgrywające się z ich udziałem. Wówczas rodzeństwo w sytuacjach konfliktowych może uciekać się do rękoczynów.
Zazdrość u niemowląt
Badania psychologiczne wykazały, iż zazdrość towarzyszy nam od urodzenia. Przeprowadzono eksperyment z niemowlętami. Poproszono ich mamy, aby od czasu do czasu bawiły się lalką na oczach malucha. Wówczas w niemowlętach rodziła się złość i zazdrość. Natomiast gdy rodzicielka czytała książkę, dziecko zachowywało się stosunkowo spokojnie. Pokazuje to, iż nie sam fakt, iż mama zajmuje się czymś innym niż opieką nad niemowlęciem, stanowi problem, lecz okazywanie przez nią zainteresowania drugiemu dziecku (niemowlęta tak traktowały lalkę).
Życie z rodzeństwem – nauka współpracy i lekcja lojalności
Rywalizacja między rodzeństwem to nie jedyny aspekt związany z posiadania co najmniej dwójki dzieci. Gdy stworzymy im dogodne warunki rozwoju, po kłótniach nadejdzie pora na zgodę, formowanie wspólnoty i kształtowanie lojalności. Krótko mówiąc, rodzeństwo nie tylko wchodzi ze sobą w różne konflikty, ale też uczy się współpracować. Poznaje, jak ważna jest lojalność wobec siostry czy brata, ponieważ wspólne trzymanie sztamy przynosi pożądane rezultaty.