Parentyfikacja to sytuacja, w której dziecko jest zmuszone przejąć rolę osoby dorosłej. W takiej rodzinie dochodzi do przemian, które nie powinny mieć miejsca. Dziecko nierzadko musi przejąć odpowiedzialność od swoich rodziców, którym brakuje dojrzałości emocjonalnej. Jak przebiega parentyfikacja w rodzinie narcystycznej?
Spis treści:
- Parentyfikacja w rodzinie narcystycznej – z czego wynika ten problem?
- Jak wygląda parentyfikacja?
- Przedmiotowe traktowanie dziecka
- Przytłoczenie nadmiarem obowiązków
- Poczucie wyróżnienia i nobilitacji
- Miłość warunkowa i jej konsekwencje
Parentyfikacja w rodzinie narcystycznej – z czego wynika ten problem?
Parentyfikacja jest w gruncie rzeczy bardzo negatywnym zjawiskiem. Rodzic niedojrzały emocjonalnie zrzuca ze swoich barków odpowiedzialność i usiłuje ją scedować na dziecko. To nie posiada odpowiedniego przygotowania. Niestety, takie dzieci, które padły ofiarami parentyfikacji, nie mają prawdziwego dzieciństwa. Zbyt szybko muszą stać się osobami dorosłymi, choć nie zostały do tego w żaden sposób przygotowane. Rodzina narcystyczna często w ten lub inny sposób zaniedbuje potrzeby dziecka. Jednocześnie rodzic zmagający się z zaburzeniem osobowości uważa, że jego pociecha ma zaspokajać jego oczekiwania. Narcyz swoje potrzeby stawia bowiem na pierwszym miejscu.
Jak wygląda parentyfikacja?
Jak w praktyce wygląda parentyfikacja? Rodzice mogą np. chodzić na imprezy do znajomych i oczekiwać, że dziecko będzie w tym czasie pilnowało domu na odludziu przed potencjalnymi złodziejami. Czasem to 10-letnie dziecko odpowiada za terminowe uiszczanie opłat, bo rodzice zupełnie nie mają do tego głowy. Zdarza się, że 12-latka zajmuje się rodzeństwem, bo rodzice są pochłonięci swoim nałogiem lub pasjami. Czasem też dzieci muszą przygotowywać posiłki dla całej rodziny, ponieważ matka w tym czasie robi karierę lub nadmiernie dba o urodę.
Przedmiotowe traktowanie dziecka
Parentyfikacja w rodzinie narcystycznej stanowi często spotykane zjawisko. Rodzic, który zmaga się z zaburzeniem osobowości, traktuje swoje pociechy jako narzędzie do osiągnięcia określonych celów. W rezultacie takie dzieci nie tylko nie mają normalnego dzieciństwa, a ich potrzeby nie zostają zaspokojone, ale też zmagają się z perfekcjonizmem oraz poczuciem nadmiernej odpowiedzialności. Np. w dorosłym życiu starają się jak najlepiej wypaść w pracy. Boją się, że jeśli ktoś dostrzeże jakikolwiek błąd w ich pracy, to poniosą surową karę. Nadmiarowa odpowiedzialność sprawia, że doskwiera im poczucie winy, nawet wówczas gdy nie miały wpływu na zaistniałą sytuację. Np. szef ściągnął problem na ich firmę, ale one uważają, że mogły temu zapobiec. Tymczasem to nie jest zdrowe podejście. Nie na wszystko mamy wpływ, im szybciej zaakceptujemy bezsilność, tym lepiej dla nas.
Przytłoczenie nadmiarem obowiązków
Wykazano, iż parentyfikacja w rodzinie narcystycznej pozostawia trwałe ślady w psychice osób, które zostały jej poddane. Takie dziecko dorasta i zawsze pozwala, aby inni zrzucali na jego barki nadmiar obowiązków. Ono czuje się wręcz przytłoczone zadaniami, jakie mu przydzielono. W pracy co chwilę ktoś mu coś podrzuca na biurko. Po godzinach opiekuje się rodzicami, bo ci z niczym sobie nie radzą. Do tego dochodzi pomoc partnerowi.
Poczucie wyróżnienia i nobilitacji
Niestety, parentyfikacja ma też swoje drugie oblicze. Niektóre dzieci czują się wyróżnione i docenione przez to, iż rodzice traktują je jak dorosłych. Tymczasem one nie powinny odgrywać tego rodzaju roli. Niemniej czują się nobilitowane przez to, iż powierzono im poważne obowiązki. W rezultacie trudno im zrozumieć, że padły ofiarami przemocy. One tak nie postrzegają zaistniałej sytuacji, co w ich przypadku utrudnia psychoterapię.
Miłość warunkowa i jej konsekwencje
Niestety, rozpatrując problem parentyfikacji, należy pamiętać, iż dziecko jest podstępnie wykorzystywane przez dorosłego. Na dodatek otrzymuje komunikat od swoich rodziców, że na miłość i aprobatę należy zasłużyć. Ktoś taki w dorosłym życiu będzie starał się nadmiernie spełniać oczekiwania innych, by cieszyć się ich uznaniem.