Czerniak to złośliwy nowotwór skóry, który do niedawna przysparzał ogromnych problemów w leczeniu. Medycyna poczyniła spore postępy, ale wciąż warto uważać, bo walka z rakiem nie zawsze kończy się sukcesem. Czerniak dość szybko daje przerzuty, dlatego należy interweniować od razu, gdy zauważy się niepokojącą zmianę. W 60% przypadków jest ona nowa, ale w 40% obserwuje się zezłośliwienie łagodnych pieprzyków i znamion. Warto je na bieżąco monitorować, a w razie wątpliwości skonsultować się z lekarzem. Co zwiększa ryzyko czerniaka i jak się przed nim uchronić?
Czerniak – rokowania. Czy da się wyleczyć złośliwy nowotwór skóry?
Czerniak co roku zbiera śmiertelne żniwa, choć stanowi zaledwie 6% wszystkich nowotworów skóry. Na szczęście większość znamion i pieprzyków przyjmuje łagodny charakter. Zazwyczaj wystarczy je usunąć w znieczuleniu miejscowym, aby uniknąć ich zezłośliwienia. Niektóre zmiany, gdy są bardzo małe i łagodne, udaje się wyciąć laserem, przez co praktycznie nie widać po nich śladu. Dawniej wiele osób, u których wykryto czerniaka, umierało z jego powodu. Dziś w 80% leczenie kończy się sukcesem. Nie oznacza to jednak, że można bagatelizować zagrożenie. Śmiertelność zmalała z dwóch powodów. Lekarze, którzy od lat przestrzegają w telewizji przed opalaniem, odnieśli spory sukces. Obecnie wiele osób korzysta z nowoczesnych kosmetyków brązujących, które zapewniają bezpieczeństwo. Ponadto pojawiły się nowe terapie czerniaka, które charakteryzują się wysoką skutecznością.
Szczepionka na czerniaka. Leczenie nowotworu złośliwego skóry
Onkolodzy coraz częściej mówią o nadziei, jaką daje szczepionka mRNA. Wytwarza się ją przeciwko komórkom czerniaka, aby układ immunologiczny efektywnie je zwalczał. Szczepionkę podaje się przed wycięciem zmiany skórnej, co zwiększa skuteczność leczenia. Nie wszyscy muszą z niej korzystać. Najlepszą ochroną jest profilaktyka. Osoby, które regularnie oglądają swoje znamiona i pieprzyki, mogą szybko dostrzec niepokojące zmiany i zgłosić się do lekarza. Wcześnie wykryty czerniak zazwyczaj zostaje usunięty chirurgicznie, po czym chory powraca do normalnego życia.
Profilaktyka czerniaka – dlaczego wsparcie internistów jest tak ważne?
Leczenie czerniaka wymaga wsparcia internistów. Należy uczulić ich, aby obserwowali zmiany na ciele pacjenta podczas rutynowych badań, w tym osłuchiwania klatki piersiowej. Jeśli zauważą cokolwiek niepokojącego, powinni wypisywać skierowanie do dermatologa lub onkologa. Wiele osób nie wie, jak odróżnić zwykłego pieprzyka od czerniaka. Sprzyja to bagatelizowaniu znamion. Najlepiej, aby zwracał na nie uwagę lekarz pierwszego kontaktu i kierował do specjalisty, gdy coś wzbudzi jego wątpliwości.
Czerniak – zapobieganie. Na czym polega badanie dermatoskopem?
Każdy powinien raz w roku konsultować się z dermatologiem. Lekarz posiada specjalny przyrząd, dermatoskop, który pomaga mu z bliska przyjrzeć się niepokojącym zmianom. Istnieje także możliwość przeprowadzenia wideodermatoskopii. Badanie polega na obserwacji wszystkich części ciała, w tym owłosionej skóry głowy i stóp. Nigdy nie wiadomo, gdzie zlokalizuje się czerniak.
Czy czerniak jest uwarunkowany genetycznie?
Czerniak zbiera śmiertelne żniwa, ponieważ ludzie nie potrafią prawidłowo ocenić ryzyka choroby. Wiele osób łączy nowotwory z predyspozycjami genetycznymi. Może to rodzić fałszywe poczucie bezpieczeństwa. Skoro nikt w rodzinie nie chorował na raka skóry, to nie istnieje zagrożenie. Kluczową rolę odgrywają czynniki środowiskowe, w tym ekspozycja na promienie UV. Zazwyczaj to właśnie one uruchamiają ekspresję wadliwych genów lub prowadzą do powstania nieoczekiwanych zmian w materiale genetycznym.
Jak uniknąć czerniaka? Kremy z filtrem SPF 50 i ochrona przeciwsłoneczna
Profilaktyka raka złośliwego skóry obejmuje ochronę przeciwsłoneczną. Zewnętrzną powłokę ciała trzeba zabezpieczać, stosując krem z wysokim filtrem UV. Zaleca się SPF 30 i 50+. Niestety, nawet najlepsze kosmetyki do opalania nie zapewniają 100-procentowej ochrony. Ich stosowanie nie zwalnia z obowiązku stosowania pozostałych zasad profilaktyki. Nie tylko należy bezwzględnie unikać opalania, ale też nosić kapelusz z szerokim rondem i okulary przeciwsłoneczne. Warto zaznaczyć, że czerniak może zaatakować oczy. Skuteczną ochronę zapewniają tylko okulary przeciwsłoneczne z filtrem, które zostały zakupione w sprawdzonym miejscu, najlepiej u optyka. Wiele akcesoriów dostępnych na rynku pełni tylko rolę dekoracyjną, nie zabezpiecza oczu przed promieniami UV. Rekomenduje się unikanie ekspozycji na promienie UV w godzinach największego nasłonecznienia, czyli między 11 a 16.
Czerniak – grupy ryzyka
Czerniak w niektórych przypadkach nosi znamiona choroby zawodowej. Rolnicy, sadownicy oraz osoby zatrudnione przy zbiorach poważnie narażają swoje zdrowie, pracując w polu w godzinach największego nasłonecznienia. Powinni oni niwelować ryzyko rozwoju raka złośliwego skóry, używając kremów z wysokim filtrem UV i nosząc ubrania z długim rękawem wykonane z przewiewnych tkanin. Rekomenduje się także okulary przeciwsłoneczne. Najlepiej, aby osoby pracujące w rolnictwie wychodziły na pole z rana lub po południu. Ekspozycja na promienie UV między 11 a 16 jest szczególnie niebezpieczna.
Co zwiększa ryzyko czerniaka?
Niektórzy rodzice i dziadkowie narażają dzieci na rozwój czerniaka. Wielu z nich nie zdaje sobie sprawy, że gdy delikatna skóra młodego człowieka 3-krotnie ulegnie poparzeniu, prawdopodobieństwo raka wyraźnie wzrośnie. Dzieci nie powinny biegać po podwórku między 11 a 16. Za każdym razem ich skórę należy zabezpieczać kremem przeciwsłonecznym SPF 50+ i ponawiać jego aplikację w ciągu dnia. Niestety, nawet najlepszy kosmetyk do opalania ściera się w ciągu dnia i spływa wraz z potem. Zmniejsza to ochronę przeciwsłoneczną.