Zakładasz koszulę i przestajesz TO widzieć. Zakrywasz TO rękawem i zapominasz. Odwracasz się od lustra i przestajesz zadawać sobie pytanie, czy TO może być groźne. Nie pozostawiaj na swojej skórze znaków zapytania. CZERNIAK to może być TO. Sprawdź TO.
Większość Polaków wie, co to jest czerniak, ale tylko co 6 z nas pokazał TO dermatologowi lub onkologowi, a 85% z nas nigdy nie odwiedziło lekarza, by zbadać podejrzane znamię. Wczesne wykrycie zmiany nowotworowej pozwala w 90 proc. przypadków czerniaka wyleczyć go chirurgicznie. Tymczasem w Polsce czerniaka rozpoznaje się zbyt późno, dlatego 1 na 3 pacjentów umiera z powodu tej choroby.
Celem kampanii „CZERNIAK to może być TO. Sprawdź TO.” jest zmiana tych statystyk poprzez zmianę podejścia i postaw. Wysoka świadomość dotyczącą czerniaka nie wystarczy – jeśli nie zaczniemy działać. Wiedza o tym, że czerniak jest jednym z najgroźniejszych nowotworów nie pomoże – jeśli nadal będziemy pozostawiać na swojej skórze „znaki zapytania”. Czerniak nadal będzie wygrywał – jeśli nie zaczniemy regularnie badać skóry w profesjonalny sposób.
Zakres kampanii edukacyjnej został opracowany na podstawie wniosków z regionalnych debat eksperckich w ramach projektu „Miasta kontra Czerniak”.
Czerniak skóry
Czerniak to najbardziej agresywny i coraz częściej spotykany nowotwór skóry. Rozwija się w melanocytach, komórkach wytwarzających melaninę – barwnik odpowiadający głównie za kolor skóry. Produkcja melaniny, która sprawia, że skóra ciemnieje pod wpływem słońca, to mechanizm obronny przeciw działaniu promieni ultrafioletowych. Melanocyty występują także na błonach śluzowych oraz w gałce ocznej, dlatego nowotwór może pojawić się też np. w przełyku lub uchu wewnętrznym.
Typowy czerniak to zmiana, która rozwinęła się na skórze, na której nie znajdowały się wcześniej znamiona barwnikowe (tzw. pieprzyki) lub jest zmianą istniejącego już znamienia. Charakteryzuje się asymetrycznym kształtem, nierównym brzegiem, niejednorodnym zabarwieniem oraz średnicą przekraczającą 5 mm.
Jeśli czerniaka wykrywa się wcześnie – zanim wrośnie w skórę głębiej niż na 1 mm – to najczęściej można go wyleczyć prostym zabiegiem chirurgicznym.
Późniejsze rozpoznanie to ryzyko, że guz wrósł w skórę głęboko, aż do naczyń krwionośnych, którymi w ciągu kilku miesięcy rozprzestrzeni się po całym organizmie i utworzy guzy w różnych częściach ciała, np. w płucach lub ośrodkowym układzie nerwowym. Każdy kolejny milimetr w głąb skóry to mniejsza szansa na wyleczenie. 1 osoba na 3 chorujące na czerniaka w Polsce umiera. Gdybyśmy uważniej obserwowali powierzchnię skóry i wcześniej zgłaszali się do dermatologów, 9 na 10 osób można by uratować.
Szkodliwe skutki kontaktu ze słońcem, które zwiększają ryzyko rozwoju czerniaka, kumulują się w skórze latami, dlatego profilaktyki nie można odkładać na potem. Światowa Organizacja Zdrowia zaleca:
– Ograniczenie przebywania na słońcu w godzinach 11-16,
– Noszenie odzieży, nakryć głowy i okularów z filtrami, które chronią przed słońcem,
– Używanie kremów z wysokimi filtrami UVA i UVB na całe ciało,
– Rezygnację z opalania się w solarium.
Żeby odpowiednio wcześnie wykryć zmianę trzeba:
regularnie oglądać swoją skórę, a nawet dokumentować zmiany aparatem fotograficznym,
wszystkie niepokojące zmiany natychmiast konsultować z dermatologiem, raz w roku odbywać wizytę kontrolną u dermatologa lub chirurga onkologa.
Kogo TO dotyczy?
Każdy może zachorować na czerniaka, a poziom ryzyka zależy od typu urody, historii oparzeń słonecznych i przyzwyczajeń dotyczących korzystania ze słońca. Najbardziej narażone na zachorowanie są osoby, które:
– doznały oparzeń słonecznych, szczególnie w dzieciństwie i we wczesnej młodości,
– mają wiele znamion barwnikowych, w tym w miejscach drażnienia,
– opalają się z dużym trudem lub wcale, mają jasną karnację, liczne piegi, rude lub blond włosy, niebieskie, zielone lub piwne oczy, miały w rodzinie przypadki czerniaka lub innych nowotworów skóry, korzystają z solarium.
Skutki opalania kumulują się w skórze, dlatego każda kąpiel słoneczna zwiększa ryzyko zachorowania na czerniaka.
Organizatorem kampanii jest Fundacja Rak’n’Roll.