Powiększony brzuch i dyskomfort spowodowane wzdęciami to objawy, które dość często zgłaszane są przez pacjentów1. Wzdęcia występują na przykład na skutek spożycia zbyt dużego posiłku. Gazy w jelitach gromadzą się także pod wpływem ciężkostrawnych, fermentujących produktów2. Wzdęty brzuch może być krępującą dolegliwością, dlatego sprawdź, jak sobie z tym poradzić. Co na wzdęty brzuch? Podpowiadamy.
Jak rozpoznać wzdęcia?
Co to są wzdęcia? Wzdęcia to uczucie zwiększonego ucisku w jamie brzusznej, któremu może towarzyszyć, lub nie, wzdęty brzuch, czyli widoczne powiększenie obwodu talii2.
Zgodnie z tzw. kryteriami rzymskimi IV o wzdęciach możemy mówić wtedy, gdy spełnione są wszystkie trzy następujące warunki: 1) nawracające wzdęcia występują średnio co najmniej 1 dzień w tygodniu z rozdęciem brzucha, które dominuje nad innymi dolegliwościami; 2) nie ma wystarczających kryteriów do rozpoznania zespołu jelita drażliwego (IBS), zaparć czynnościowych, biegunki czynnościowej lub zespołu stresu poposiłkowego; 3) objawy są obecne przynajmniej przez ostatnie 3 miesiące3.
Wzdęcia – co je powoduje?
Co powoduje wzdęcia? Wzdęty brzuch może być objawem choroby organicznej. Do chorób, które mogą powodować wzdęcia, można zaliczyć2:
- ostre zakaźne zapalenie jelit,
- celiakia i inne przypadłości związane z zaburzeniami wchłaniania,
- ostre lub podostre niedokrwienie jelit wynikające z lewostronnej niewydolności serca lub niewydolności krezki,
- wczesne stadia wodobrzusza u pacjentów z marskością wątroby,
- choroby nowotworowe.
Kolejną przyczyną wzdęć może być aerofagia, czyli zjawisko nadmiernego połykania powietrza. Może ono wpływać na zwiększoną ilość gazów w jelitach. Nie tylko gaz, ale także inne fizyczne składniki znajdujące się wewnątrz światła jelita mogą powodować rozdęcie jelit. Objętość wody w jelicie cienkim może być znacznie zwiększona przez cechujące się wolnym wchłanianiem węglowodany, takie jak fruktoza i mannitol. Produkcja gazów bardzo mocno wzrasta po każdym posiłku zawierającym niewchłanialne, fermentujące produkty, takie jak niektóre owoce i warzywa, rośliny strączkowe, nabiał, produkty zbożowe i orzechy2,4.
Sprawdzone sposoby na wzdęcia
Podejście terapeutyczne do wzdęć związane z modyfikacją zwyczajów żywieniowych ma dwa różne, ale często uzupełniające się aspekty: unikanie nietolerancji pokarmowych (jeśli zostaną wykryte) i ograniczenie fermentacji resztek pokarmowych. Nadmierna fermentacja może wystąpić na skutek zbyt wysokiego spożycia pokarmów wytwarzających gaz (fermentujących), złego wchłaniania w jelicie cienkim lub zmian w aktywności metabolicznej mikroflory jelitowej. Z tego powodu można rozważyć wprowadzenie diety o małej zawartości FODMAP (ang. low FODMAP), która polega na unikaniu laktozy, fruktozy, fruktanów, polioli i galaktooligosacharydów, które są głównymi cukrami ulegającymi fermentacji w normalnej diecie2. Na wzdęcia pomocne może być również stosowanie probiotyków, które są skuteczne pod względem poprawy ogólnych objawów, bólu brzucha i wzdęć2.
Co na wzdęcia oprócz diety? Minimalny wysiłek fizyczny w postaci spaceru po posiłkach jest tak samo skuteczny jak leki prokinetyczne (czyli substancje przyspieszające opróżnianie żołądka i pasaż jelitowy) w łagodzeniu poposiłkowych objawów wzdęć. Ćwiczenia mogą wywierać działanie prokinetyczne na jelita. Skurcze mięśni brzucha występujące podczas aktywności fizycznej pobudzają czynności motoryczne przewodu pokarmowego6.
Jednym z preparatów na wzdęcia dostępnych w aptece jest Ulgix Wzdęcia. Zawiera on symetykon, substancję, która zmniejsza napięcie powierzchniowe pęcherzyków gazu w jelitach, dzięki czemu łatwiej mogą być one usunięte,8
Masz wzdęcia? Sprawdź, kiedy warto udać się do lekarza
Przyczyna wzdęć może być poważna, a jeśli dodatkowo oprócz nich występują inne niepokojące objawy, zawsze warto skonsultować się w tej sprawie z lekarzem. Diagnostyka wzdęć wymaga starannego zebrania szczegółowego wywiadu dotyczącego dominującej dolegliwości, czasu wystąpienia objawów, a także chorób współistniejących, stosowanych leków, suplementów i nawyków żywieniowych.
Jeśli lekarz wykluczy inne przyczyny pochodzenia nie jelitowego oraz niewłaściwą dietę, skupi się na wykonaniu badań w kierunku innych chorób. Czasami leczenie wzdęć powinno obejmować modyfikacje przyjmowanych leków, które mogą wpływać na nadmierną ilość gazów w jelitach. Wykonuje się także wodorowy test oddechowy w kierunku przerostu bakteryjnego, diagnostykę celiakii oraz różnych nietolerancji pokarmowych, aby odkryć przyczynę wzdęć3.
Bibliografia:
1. Gulbicka P., Grzymisławski M. (2016). Wzdęcia brzucha- najczęstsze przyczyny i postępowanie. Piel. Zdr. Publ., 6(1), 69-76
2. Malagelada J. R., Accarino A., Azpiroz F., Bloating and Abdominal Distension: Old Misconceptions and Current Knowledge. Am J Gastroenterol. 2017;112(8):1221-1231.
3. Kamboj A. K., Oxentenko A. S., Workup and Management of Bloating. Clin Gastroenterol Hepatol. 2018;16(7):1030-1033.
4. Barrett JS. How to institute the low-FODMAP diet. J Gastroenterol Hepatol. 2017;32 Suppl 1:8-10.
5. Niu H. L., Xiao J. Y., The efficacy and safety of probiotics in patients with irritable bowel syndrome: Evidence based on 35 randomized controlled trials. Int J Surg. 2020;75:116-127.
6. Hosseini-Asl M. K., Taherifard E., Mousavi M. R., The effect of a short-term physical activity after meals on gastrointestinal symptoms in individuals with functional abdominal bloating: a randomized clinical trial. Gastroenterol Hepatol Bed Bench. 2021;14(1):59-66.
7. Lewandowski K., Kaniewska M., Świątek A., Rydzewska G., Symetykon – możliwe zastosowania w praktyce klinicznej i samoleczeniu. Lekarz POZ 3/2021; 223-232.
8. Ulotka Ulgix Wzdęcia [dostęp: 09.02.2022].
