Rak szyjki macicy to złośliwy nowotwór, który rozwija się z komórek nabłonka pokrywającego szyjkę macicy lub jej kanał. Na całym świecie rocznie rozpoznaje się około pół miliona przypadków choroby. Niestety, połowa dotkniętych nią osób umiera. Ten typ raka o wiele częściej jest przyczyną zgonu niż pozostałe nowotwory narządów płciowych. W Polsce schorzenie diagnozowane jest co roku u około 3500 Polek. Zazwyczaj to wirus brodawczaka ludzkiego uznawany jest za przyczynę jego rozwoju. Już w 1996 roku typ 16 i 18 tego patogenu znano za czynnik wywołujący raka szyjki macicy. Czy powoduje go wyłącznie wirus HPV?
Na raka szyjki macicy najczęściej chorują panie między 45. a 49. rokiem życia. Jednak schorzenie to nierzadko występuje także u kobiet, które skończyły dopiero 25-29 lat. Ten typ nowotworu jest diagnozowany coraz częściej. Niestety, systematycznie wzrasta także umieralność z jego powodu. Jakie czynniki wpływają na rozwój raka szyjki macicy?
Dysplazja szyjki macicy
Rak szyjki macicy rozwija się powoli – od 3 do 10 lat. Podłożem do jego wystąpienia jest nieprawidłowy stan szyjki macicy, nazywany dysplazją. Wyróżnia się trzy jej typy, zależnie od stopnia zaawansowania. Dopiero dysplazja trzeciego stopnia stanowi przedinwazyjne stadium nowotworu. Początkowe fazy rozwoju choroby nie dają żadnych objawów. Kobiety nie podejrzewają u siebie schorzenia, dlatego nie podejmują leczenia. Niestety, to właśnie w tym czasie rokowania są najlepsze, a szanse na całkowite wyleczenie bardzo duże. Im późniejsze wykrycie choroby, tym mniej skuteczna jest terapia. Nie zawsze dysplazja szyjki macicy oznacza jednak, że rozwinie się u nas nowotwór. Niekiedy ta nieprawidłowość cofa się samoistnie lub nie zmienia się mimo upływu czasu.
Rak szyjki macicy – jakie daje objawy?
Jednym z pierwszych zauważalnych objawów raka szyjki macicy jest nieprawidłowe krwawienie. Pojawia się ono między miesiączkami, po stosunku lub badaniu ginekologicznym. Niekiedy występują również krwiste upławy o wyjątkowo nieprzyjemnej woni. Zapach ten świadczy o obecności martwych komórek nowotworowych. Znaczny rozrost guza wywołuje także bóle podbrzusza oraz okolic lędźwiowo-krzyżowych. W późniejszym przebiegu choroby pojawiają się również problemy z oddawaniem moczu i stolca oraz niesymetryczne obrzęki nóg. Chore kobiety mogą także tracić na wadze. O zaawansowanej chorobie świadczy utrata co najmniej 10% masy ciała w ciągu 3 miesięcy.
Wirus HPV – główna przyczyna nowotworu szyjki macicy
Główną przyczyną raka szyjki macicy jest wirus brodawczaka ludzkiego, czyli HPV. Pomiędzy infekcją tym patogenem a rozwojem schorzenia mija około 10-15 lat. Jednak nie zawsze zakażenie wywołuje nowotwór – w większości przypadków ulega ono samowyleczeniu. Wirus HPV przenoszony jest drogą płciową. W rzadkich przypadkach zdarza się, że kobieta zarazi się nim poprzez korzystanie z ręcznika czy bielizny nosiciela. Patogen może przenieść się również z organizmu matki na dziecko podczas porodu. Warto wiedzieć, że wszystkie rodzaje wirusa HPV wywołują raka. Zidentyfikowano aż 200 jego podtypów, lecz za rakotwórcze uznaje się te, którym nadano numery 16 i 18. Zakażają one głównie komórki nabłonka szyjki macicy.
Czynniki sprzyjające rakowi szyjki macicy
Sam wirus brodawczaka ludzkiego jest bardzo rozpowszechniony. Ponad połowa kobiet jest narażona na kontakt z przynajmniej jednym podtypem tego patogenu. Przewlekłe zakażenia mogą dać u nich początek nowotworowi szyjki macicy. Czynniki, które sprzyjają schorzeniu i niejako wspierają wirusa HPV, nazywamy kofaktorami. Zaliczamy do nich palenie papierosów i długotrwałą antykoncepcję hormonalną. Częściej chorują panie, które przebyły ponad 7 porodów i wcześnie rozpoczęły współżycie. Na zarażenie wirusem wpływa też duża liczba partnerów seksualnych, wśród których może znaleźć się nosiciel. Wśród kofaktorów wymienia się również niską odporność lub zarażenie wirusem HIV.
Rak szyjki macicy – czy powoduje go wyłącznie wirus HPV?
Wirus HPV jest główną przyczyną rozwoju raka szyjki macicy. Aż 70% inwazyjnych stadiów tego nowotworu jest wywoływana przez podtyp 16 lub 18 tego patogenu. Jednak choroba ta może pojawić się również w wyniku innych infekcji intymnych. Za mniej prawdopodobny, ale wciąż wiarygodny czynnik ryzyka raka szyjki macicy uznaje się zakażenie pochwy wirusem HSV-2. Niebagatelną rolę odgrywają też genetyczne predyspozycje do tego nowotworu. Choroba może też pojawić się z powodu chlamydiozy lub przewlekłego bakteryjnego zakażenia pochwy. Najskuteczniejszą metodą zapobiegania rakowi szyki macicy są regularne badania cytologiczne. Pozwalają one na ocenę komórek nabłonkowych, które mogą ulec zrakowaceniu. Cytologię powinno się wykonywać minimalnie raz na 3 lata, choć lekarze zalecają poddanie się badaniu co roku.
Karolina Solga