Szacuje się, że 2% kobiet na całym świecie boryka się z rakiem trzonu macicy. Jest to drugi najczęściej spotykany nowotwór złośliwy dróg rodnych, tuż po raku szyjki macicy. Na ogół przypadłość ta dotyka kobiety w wieku 50-70 lat, jednak 25% chorych znajduje się w wieku reprodukcyjnym. Co zwiększa ryzyko zachorowania na raka trzonu macicy? Czy operacja usunięcia macicy zawsze jest koniecznością? Jakie są alternatywne metody leczenia?
Czym różnią się dwa rodzaje raka trzonu macicy?
W przypadku raka trzonu macicy wyróżniamy dwa rodzaje nowotworu. W przypadku każdego z nich mamy do czynienia z innymi przyczynami oraz rokowaniami. Nowotwór typu I stwierdza się u kobiet w wieku menopauzalnym, u których następuje rozrost endometrium w wyniku oddziaływania estrogenów. Rokowania w przypadku wczesnego wykrycia tego rodzaju raka są stosunkowo dobre. Natomiast w przypadku nowotworu typu II nie wykazano związku z oddziaływaniem żeńskich hormonów płciowych. Rak ma postać surowiczą i daje gorsze rokowania niż nowotwór typu I.
Rak trzonu macicy – poznaj czynniki ryzyka
Przyczyny raka trzonu macicy nie zostały jeszcze w pełni poznane. Naukowcom udało się natomiast wyodrębnić czynniki ryzyka, które zwiększają prawdopodobieństwo rozwoju tej choroby. Kluczową rolę odgrywają:
- wiek kobiety, ryzyko pojawienia się zmian nowotworowych w obrębie endometrium znacznie wzrasta po 50. roku życia, statystyki wskazują, że zaledwie 25% chorych jest w wieku reprodukcyjnym;
- geny, panie, których krewne chorowały na raka macicy, piersi czy jajnika, znajdują się w grupie podwyższonego ryzyka. Także zespół Lyncha, któremu często towarzyszy rak okrężnicy, zwiększa ryzyko powstania komórek nowotworowych w obrębie endometrium;
- problemy ginekologiczne takie jak endometrioza czy zespół policystycznych jajników także predysponują do wystąpienia omawianej choroby;
- choroby przewlekłe, które sprzyjają rozwojowi raka trzonu macicy to cukrzyca, nadciśnienie tętnicze oraz nadwaga;
- bycie nieródką;
- pochodzenie, mieszkanki Europy oraz Ameryki Północnej zdecydowanie częściej chorują na raka trzonu macicy niż Azjatki czy kobiety w Afryce.
Jakie są objawy raka macicy?
Rak macicy daje wyraźne objawy, niestety, wiele kobiet je ignoruje i zbyt późno zgłasza się do lekarza. Tymczasem wczesne rozpoznanie raka trzonu macicy pozwala wykorzystać mniej inwazyjne metody leczenia oraz powrócić do pełni zdrowia. Do najczęściej spotykanych objawów zaliczamy:
- krwawienia międzymiesiączkowe;
- krwawienia z dróg rodnych po menopauzie;
- krwawienia podczas stosunków płciowych;
- obfite upławy o charakterze krwistym lub ropno-krwistym;
- ból podbrzusza;
- ból odcinka lędźwiowego;
- uczucie pełności miednicy.
Jak wygląda diagnostyka raka trzonu macicy?
Aby stwierdzić raka trzonu macicy, lekarz po zgłoszeniu się pacjentki z charakterystycznymi objawami, powinien wykonać trzy badania. Pierwsze z nich jest badaniem ginekologicznym i ma na celu stwierdzenie obecności guza oraz określenie jego wielkości. Następnie przeprowadza się USG oraz, w razie podejrzenia przerzutów, RTG klatki piersiowej. Ostatni etap diagnostyki raka trzonu macicy polega na pobraniu od pacjentki próbki endometrium i skierowania jej na badania histopatologiczne. Mają one za zadanie wykryć ewentualną obecność komórek nowotworowych.
Czy zabieg usunięcia macicy jest jedyną metodą leczenia?
Jeśli objawy raka trzonu macicy nie zostaną zbagatelizowane, to nowotwór zostanie wykryty we wczesnym stadium, gdy możliwe jest wdrożenie mniej inwazyjnych metod leczenia. Operacja usunięcia macicy nie zawsze jest koniecznością. Należy jednak pamiętać o tym, że to lekarz w oparciu o wiek pacjentki, wyniki badań histopatologicznych oraz stopień zaawansowania nowotworu w momencie jego rozpoznania, decyduje o wyborze metody leczenia. Dysponujemy następującymi rozwiązaniami:
- zabieg usunięcia macicy, znany też jako histerektomia, to operacja, podczas której usuwa się zarówno macicę, jak i jajniki z obu stron. Zdarza się też, iż lekarz w trakcie operacji jest zmuszony do usunięcia węzłów chłonnych miedniczych oraz okołoaortalnych. U niektórych pacjentek rak trzonu macicy ma tak zaawansowaną postać, że konieczne jest usunięcie całej tkanki nowotworowej z jamy brzusznej. Obecnie operację usunięcia macicy przeprowadza się przy wykorzystaniu jednej z trzech technik – otwartej, przezpochwowej lub laparoskopowej;
- histerektomia z użyciem robota da Vinci – to obecnie najnowocześniejsza i najmniej inwazyjna metoda leczenia raka trzonu macicy. Trzeba jednak podkreślić, że wykorzystuje się ją wyłącznie w przypadku łagodnych zmian nowotworowych w obrębie endometrium. Zabieg usunięcia macicy z wykorzystaniem robota da Vinci pozwala usunąć macicę, jajniki i węzły chłonne, jednocześnie oszczędzając nerwy autonomiczne. Ten sposób leczenia ma wiele zalet, zapewnia precyzję, eliminując efekt drgania ręki chirurga oraz stosunkowo niewielką inwazyjność, która z kolei przekłada się na skrócenie okresu rekonwalescencji u pacjentki. W Polsce histerektomię z użyciem robota da Vinci przeprowadza krakowski Szpital na Klinach;
- radioterapia – w jej przypadku wykorzystuje się zdolność wiązek promieniowania radioaktywnego do niszczenia komórek rakowych. Napromieniowanie przeprowadza się zarówno od zewnątrz, jak i od wewnątrz, przy czym w tym drugim przypadku wprowadza się do jamy macicy pierwiastek promieniotwórczy, który niszczy komórki rakowe guza, ale nie uszkadza otaczających go zdrowych tkanek;
- chemioterapia – ta metoda leczenia polega na podaniu dożylnym leku, który niszczy komórki nowotworowe. Niestety, ta forma leczenia jest obciążona licznymi skutkami ubocznymi, do których zaliczamy m.in. nudności, utratę włosów czy osłabienie odporności, które zwiększa ryzyko infekcji. W związku z tym chemioterapię często łączy się z antybiotykoterapią, aby uniknąć groźnych zakażeń o podłożu bakteryjnym, które mogłyby przyjąć charakter sepsy;
- hormonoterapia – pacjentce podaje się doustnie lub domięśniowo żeńskie hormony płciowe należące do gestagenów. Mają one za zadanie zahamować wzrost raka trzonu macicy. Hormonoterapia zazwyczaj jest dobrze tolerowana przez pacjentki, ale ma też swoje wady. Może przyczyniać się do wystąpienia zakrzepicy żylnej lub nadmiernego przyrostu masy ciała.
Czy możliwe jest usunięcie macicy bez jajników?
Choć wycięcie macicy uniemożliwia zajście w ciążę, to wiele kobiet pragnie zachować jajniki. Te bowiem nie tylko uwalniają dojrzałą komórkę jajową co miesiąc, ale też produkują żeńskie hormony płciowe, w tym estrogeny. Oddziałują one na szereg procesów zachodzących w organizmie kobiety, wpływają m.in. na ośrodek termoregulacji w podwzgórzu. Gdy w ustroju pań stężenie estrogenów jest zbyt niskie, odczuwają one uciążliwe dolegliwości takie jak uderzenia gorąca czy zlewne poty. W przypadku kobiet w wieku okołomenopauzalnym stanowią one naturalną kolej rzeczy. Jednak 25% pacjentek cierpiących na raka trzonu macicy jest w wieku reprodukcyjnym. W ich przypadku wycięcie macicy wraz z jajnikami prowadzi do przedwczesnej menopauzy. Na szczęście z pomocą lekarza można złagodzić jej przebieg.
