Niesteroidowe leki przeciwzapalne (NLPZ), poza hamowaniem reakcji zapalnej działają przeciwgorączkowo i przeciwbólowo. Wspomniane substancje mogą być stosowane doustnie, miejscowo albo formie iniekcji. Część NLPZ jest dostępna bez recepty. Jakie właściwości mają niesteroidowe leki przeciwzapalne? Kiedy można je zastosować? Jakie są najpowszechniejsze skutki uboczne NLPZ?
Jak działają niesteroidowe leki przeciwzapalne?
NLPZ mają działanie przeciwzapalne, przeciwbólowe i przeciwgorączkowe. Niektóre z substancji zaliczanych do tej grupy zmniejszają ponadto zlepianie płytek krwi. Właściwości NLPZ oraz ich wpływ na ludzki organizm zależą z jednej strony od indywidualnych cech poszczególnych środków, a z drugiej – od zastosowanych dawek.
Niesteroidowe leki przeciwzapalne, mimo stwierdzonych odmienności między substancjami, mają podobny mechanizm działania. Omawiane środki hamują enzymy COX-1 i COX-2, których obecność jest konieczna do syntezowania prostaglandyn, czyli hormonów prozapalnych powstających m.in. w kontakcie z czynnikiem chorobotwórczym. Jednym z zadań prostaglandyn jest wywoływanie i podtrzymywanie stanu zapalnego, którego symptomami mogą być obrzęk, zaczerwienienie, ból i podniesiona temperatura ciała. Poprzez zablokowanie aktywności COX-1 i COX-2, niesteroidowe leki przeciwzapalne jednocześnie hamują tworzenie prostaglandyn, a co za tym idzie – łagodzą ból, stan zapalny i gorączkę.
Z czego wynikają skutki uboczne NLPZ?
Niesteroidowe leki przeciwzapalne, wpływając na COX-1 obecny w tkankach ciała, mogą zaburzać funkcjonowanie niektórych układów w organizmie i przyczyniać się do występowania różnych skutków ubocznych. Aby zminimalizować ryzyko pojawienia się niepożądanych efektów, poleca się wybierać takie niesteroidowe leki przeciwzapalne, które silnie działają na COX-2 i mają jak najmniejszy wpływ na COX-1.
Wśród NLPZ I generacji aspiryna, ketoprofen czy idiometacyna hamują przede wszystkim COX-1, z kolei ibuprofen, naproksen, diklofenak czy nabumeton wywierają podobny wpływ na COX-1 i COX-2. NLPZ II generacji takie jak meloksykam albo nimesulid hamują przede wszystkim COX-2, a leki III generacji (głównie koksyby) hamują go wybiórczo.
Kiedy stosuje się niesteroidowe leki przeciwzapalne?
Niesteroidowe leki przeciwzapalne znajdują zastosowanie w leczeniu schorzeń o podłożu zapalnym, a także w obniżaniu gorączki i łagodzeniu dolegliwości bólowych. W jakich przypadkach zalecane są poszczególne środki z grupy NLPZ?
Aspiryna i ketoprofen mają słabsze działanie przeciwzapalne. Stosuje się je głównie w przypadku bólu i gorączki. Ponadto aspiryna wykazuje zdolność zapobiegania zlepianiu się płytek krwi. Z tego powodu lekarze mogą zalecać stosowanie tego leku w niedużych dawkach osobom po przebytym zawale mięśnia sercowego czy innym pacjentom, w których przypadku należy obniżać ryzyko tworzenia się zakrzepów.
Kolejne substancje z grupy NLPZ, naproksen oraz ibuprofen, mają podobne działanie przeciwbólowe, przeciwzapalne i przeciwgorączkowe. Stosuje się je w przypadku bólów różnego pochodzenia, również tych towarzyszących infekcjom wirusowym takim jak zapalenie zatok czy grypa. Diklofenak działa natomiast słabiej w przypadku gorączki, ale sprawdza się w łagodzeniu bólu i stanu zapalnego.
Niesteroidowe leki przeciwzapalne stosuje się w leczeniu chorób o podłożu zapalnym (również autoimmunologicznych). Hamują enzymy uczestniczące w niszczeniu tkanki łącznej, dlatego wykorzystuje się je w redukowaniu bólu i stanu zapalnego wynikającego z różnych schorzeń reumatoidalnych, np. RZS czy dny moczanowej.
NLPZ I generacji można stosować również zewnętrznie w formie plastrów, żeli czy maści. W tej postaci okazują się pomocne w łagodzeniu bólów mięśni, stawów, pleców, bólów pourazowych, reumatycznych oraz miejscowych obrzęków.
NLPZ – najczęstsze skutki uboczne
Przyjmowanie NLPZ doustnie może wiązać się z wystąpieniem skutków ubocznych. Najczęstszymi niepożądanymi efektami związanymi z zażywaniem niesteroidowych leków przeciwzapalnych są bóle brzucha, nudności, wymioty, zaparcia albo biegunki, podrażnienie żołądka oraz zaburzenia wchłaniania. Wymienione skutki uboczne pojawiają się szczególnie przy długotrwałym stosowaniu NLPZ. Narażając układ pokarmowy na przedłużający się niski poziom prostaglandyn (warunkujących również wydzielanie soku żołądkowego i zwiększających wydzielanie śluzu) można przyczynić się do rozwoju choroby wrzodowej.
Niesteroidowe leki przeciwzapalne wykorzystuje się w łagodzeniu bólu, stanów zapalnych oraz zbijaniu gorączki. Z ich stosowaniem – szczególnie długotrwałym – mogą wiązać się dolegliwości ze strony układu pokarmowego. Aby zmniejszyć ryzyko niepożądanych efektów działania leków, należy przestrzegać zalecanego dawkowania preparatów, a także skonsultować się z lekarzem lub farmaceutą w celu dobrania odpowiedniego środka do stanu swojego organizmu.
