Wzdęcia stanowią problematyczny, a jednocześnie często bagatelizowany problem medyczny. Jest to subiektywne odczucie związane z nadmiarem gazów jelitowych, które prowadzi do uczucia pełności w jamie brzusznej i zwiększenia obwodu brzucha. W większości przypadków wzdęcia są objawem zaburzeń czynnościowych przewodu pokarmowego – oznacza to, że nasz układ pokarmowy nieprawidłowo pracuje, jednak nie jest to spowodowane konkretną przyczyną organiczną (chorobową). Rzadziej podłoże problemu leży w danej jednostce chorobowej, mimo to zawsze należy wykluczyć takie stany, zanim zdecydujemy się zakończyć proces diagnostyczny [1].
W jakich przypadkach oraz jednostkach chorobowych mogą występować wzdęcia?
- Choroba refluksowa przełyku.
- SIBO, czyli zespół rozrostu bakteryjnego.
- IBS, czyli zespół jelita drażliwego.
- Celiakia lub nietolerancja glutenu.
- Nietolerancja laktozy zawartej między innymi w mleku.
- Dieta uboga lub nadmiernie bogata w błonnik.
- Zaburzenia czynności jelit w przebiegu cukrzycy, chorób tarczycy, w chorobach reumatologicznych.
- Zakażenie bakterią Helicobacter pylori, która jest przyczyną choroby wrzodowej.
- Wzdęcia mogą występować także na tle zaburzeń psychicznych związanych ze stresem, zaburzeniami nastroju czy nawet w jadłowstręcie psychicznym (anoreksja).
- Choroba nowotworowa [1,2].
Diagnostyka wzdęć
Często wystarczy dobrze przeprowadzony wywiad lekarski i badanie fizykalne. Wstępnie lekarz może zalecić zmianę diety oraz modyfikację stylu życia. Często stosowane bywają doraźnie działające leki na wzdęcia, które szybko łagodzą dolegliwości, szczególnie w przypadku „błędu dietetycznego” lub, innymi słowy, przejedzenia się. Ponieważ wzdęcia są bardzo niespecyficznym objawem, każdy przypadek trzeba rozpatrywać indywidualnie.
Należy wykluczyć obecność objawów alarmowych takich jak: niedokrwistość, objawy krwawienia lub niedrożności przewodu pokarmowego, gorączka oraz nieplanowany spadek masy ciała. Jeżeli chociaż jeden z tych elementów występuje, powinno się rozszerzyć diagnostykę i rozważyć wykonanie np. RTG brzucha, gastroskopii, badań laboratoryjnych (tzw. z krwi) oraz USG brzucha.
Podsumowując – diagnostyka wzdęć opiera się na ocenie sposobu żywienia pacjenta, wnikliwym wywiadzie, dokładnym zbadaniu fizykalnym oraz wykluczeniu „czerwonych flag”, czyli objawów alarmowych [2].
Leczenie wzdęć
W pierwszej kolejności warto rozważyć konsultację z dietetykiem. Obecnie dużo mówi się o diecie FODMAP, ubogiej w cukry złożone, które pod wpływem fermentacji bakteryjnej powodują dużą ilość gazów i wzdęcia. Gdy wzdęcia powodowane są dietą ubogoresztkową (mało warzyw, wiele produktów wysoko przetworzonych), należy wprowadzić więcej błonnika pod postacią kasz, warzyw i produktów wieloziarnistych. Przy towarzyszących zaparciach skuteczność zapewniają tzw. makrogole, które ściągają wodę do jelit i powodują zmiękczenie stolca. Z drugiej strony u pacjentów z SIBO (zespół rozrostu bakteryjnego) błonnik powinien ulec ograniczeniu, a leczenie opierać się na stosowaniu rifaksyminy, stąd tak ważna konsultacja ze specjalistą. Przy podejrzeniu podłoża psychiatrycznego, lękowego dużą skuteczność zapewnia podjęcie psychoterapii. Jeżeli wzdęciom towarzyszy uczucie zgagi, odpowiednie będą naturalne preparaty oparte na węglanie wapnia i magnezu, które szybko łagodzą dolegliwości [1,2].
Bibliografia:
[1] – https://www.mp.pl/pacjent/objawy/50663,wzdecia
[2] – Walęcik-Kot W., Diagnostyka i leczenie wzdęć, Medycyna po Dyplomie, 2017 (10)
