W terapii rodzinnej bierze udział cała rodzina. Prowadzący ją psychoterapeuta wychodzi z założenia, że rodzina to system, w którym poszczególni członkowie na siebie silnie oddziałują. Pozwala ona im na pracę nad kłopotami we wzajemnych relacjach oraz oswojenie się z trudnymi sytuacjami. Terapia rodzinna jest prowadzona w różny sposób, zależnie od potrzeb danej rodziny oraz doświadczenia psychoterapeuty. Warto zapoznać się z jej założeniami. Na czym polega?
Terapia rodzinna ma na celu rozwiązanie problemu, z którym rodzina zgłosiła się do psychoterapeuty. Zazwyczaj wymaga to zaangażowania od wszystkich jej członków oraz ich chęci współpracy. Dzięki tego typu zajęciom poprawiają się ich relacje, a oni sami lepiej rozumieją swoje motywy postępowania. W ich trakcie terapeuci koncentrują się na strukturze samej rodziny. Jej problemy mogą rozwiązywać systemowo lub niesystemowo. Jak wygląda terapia rodzinna?
Terapia rodzinna – czym jest?
Terapia rodzinna różni się od standardowej psychoterapii tym, że w spotkaniach bierze udział cała rodzina, a nie tylko jeden jej członek. Wychodzi ona z założenia, że problemy jednej osoby wpływają na cały system rodzinny. Z drugiej strony, dysfunkcje w rodzinie oddziałują na rozwój kłopotów emocjonalnych czy psychicznych każdego z domowników. W zajęciach bierze udział jeden lub więcej terapeutów. Spotkanie trwa zwykle półtorej godziny, podczas których omawiane są trudności w relacjach i problemy z komunikacją. Rodzice mają wtedy szansę poprawić relacje ze swoimi dziećmi, a ich pociechy mogą lepiej zrozumieć ich intencje. Taka terapia ma także sens, gdy rodzina przeżywa kryzys, na przykład w przypadku podjęcia jednego z rodziców pracy za granicą.
Kiedy warto zgłosić się na terapię rodzinną?
O terapii rodzinnej warto pomyśleć, gdy zauważamy, że problemy jednego z domowników wpływają mocno na całą rodzinę. Zdarza się tak, gdy któryś z rodziców choruje lub traci pracę. Wskazaniem do spotkań z terapeutą są także wszelkie kryzysy życiowe – śmierć bliskich osób, rozwód, wyjazd na dłużej za granicę. Przydatne są również, kiedy rodzice zaczynają mieć problemy ze swoim dzieckiem. Niekiedy złe relacje w rodzinie odbijają się na najmłodszych jej członkach. Dziecko zaczyna się moczyć, ucieka, jest rozdrażnione i rozkojarzone, co ma wpływ na jego wyniki w nauce. Wszelkie problemy z porozumiewaniem się i rozwiązywaniem konfliktów powinny skłonić nas do wizyty u specjalisty. Pierwsze spotkanie rodziny z terapeutą ma charakter konsultacji. W ich trakcie obie strony zastanawiają się nad celowością i formą terapii.
Terapia rodzinna systemowa
Terapia rodzinna w ujęciu systemowym zwraca uwagę na całą rodzinę jako pewien system, tworzony przez wszystkich członków rodziny. Terapeuci mają za zadanie określić, jakie role pełnią w nim poszczególni domownicy. Istotne są też wzorce, które rodzice wynieśli od swoich rodzicieli. Nierzadko zdarza się, że powiela się schematy, które funkcjonują w danej rodzinie od pokoleń. Celem terapii jest, by wszyscy jej członkowie mogli zdać sobie z nich sprawę i je zmienić. Każda osoba ma również własne strategie w rodzinnym systemie, pewne wzory zachowań, które zawodzą, gdy pojawia się w nim problem. Systemowa terapia pozwala na zmianę tych strategii. Terapeuta uczy domowników technik rozwiązywania problemów i wspomaga układanie wspólnej codzienności.
Terapia rodzinna niesystemowa
Niesystemowa terapia rodzinna skupia się na jednostce, która jest przyczyną problemów rodziny. Uznaje się, że to kłopotliwa osoba jest odpowiedzialna za dysfunkcje w rodzinnym gronie. Z drugiej strony, terapeuci wychodzą z założenia, że patologie rodzinne wpływają na jednostkę i wymuszają niejako jej złe zachowanie. Cel terapii niesystemowej to zmiana osobowości poszczególnych domowników. Niekiedy terapeuta koncentruje się tylko na pewnych osobach w rodzinie, na przykład małżonkach, którzy przez swoje złe relacje wpływają negatywnie także na dzieci. W czasie systemowej terapii specjalista bada cały zaburzony system rodziny i aktualne wzorce interakcji między jej członkami. Mniejszą rolę odgrywa tutaj przeszłość czy historia danej grupy rodzinnej.
Efekty terapii rodzinnej
Najważniejszym efektem terapii rodzinnej powinno być ustąpienie problemu, z jakim rodzina zgłosiła się do terapeuty. Zazwyczaj taka zamiana wymaga jednak dłuższego czasu. Z każdym spotkaniem jednak domownicy zaczynają coraz lepiej się komunikować. Zwracają uwagę na to, co mówią ich bliscy i jak odbierają wspólne konflikty. Zaczynają także respektować prawo do granic w kontakcie innych osób. Często w rodzinie zbyt poufałe wyrażenia czy nadmierna bliskość fizyczna jest źródłem dyskomfortu któregoś z jej członków. Pożądanym efektem terapii rodzinnej jest też zwiększenie kompetencji wychowawczych rodziców oraz polepszenie relacji między nimi, a ich dziećmi. Rodziny w trakcie spotkań uczą się wrażliwości, spostrzegawczości i szacunku, które są niezbędne do ich właściwego funkcjonowania.
Karolina Solga