Według przygnębiających statystyk, ponad 10 000 osób rocznie zapada na jedną z chorób nowotworowych krwi. Dla wielu chorych często jedyną szansą na przeżycie jest przeszczepienie komórek macierzystych szpiku od niespokrewnionego dawcy. Jednak znalezienie zgodnego dawcę wciąż jest trudne, bazy są ciągle zbyt małe, a kombinacji antygenów odpowiedzialnych za zgodność tak dużo, że proces szukania dawcy można porównać do szukania igły w stogu siana. Niektórzy chorzy nie znajdują dawcy mimo 25 mln niespokrewnionych dawców zarejestrowanych w bazach na całym świecie.
Ostra białaczka limfoblastyczna (ALL) to częsta postać nowotworu krwi u dorosłych oraz jeden z częściej występujących typów białaczki u najmłodszych – aż dwie trzecie wszystkich przypadków białaczki limfoblastycznej występuje u dzieci! Objawy nowotworu są mało charakterystyczne i pojawiają się zazwyczaj od 2 do 6 tygodni przed prawidłowym rozpoznaniem. Najczęściej są zbliżone do objawów anemii – pojawia się ciągłe zmęczenie, bladość skóry, śluzówek w jamie ustnej lub spojówek, osłabienie i uczucie braku tchu. Największa trudność w leczeniu białaczki wynika z faktu, że wciąż nie wiemy do końca, co jest jej przyczyną. W przypadku innych chorób układu krwionośnego takich, jak miażdżyca czy choroba wieńcowa, wiemy mniej więcej jakich zachowań powinniśmy unikać. W przypadku białaczki istnieje wiele różnych czynników ryzyka, które w określonych warunkach mogą się przyczynić do rozwinięcia choroby. Łatwiej jest ten proces zrozumieć, kiedy wiemy, czym jest szpik kostny.
We wnętrzu niektórych naszych kości znajduje się gąbczasta tkanka – szpik kostny, który produkuje krwiotwórcze komórki macierzyste, z których następnie rozwijają się dowolne komórki krwi:
1. Erytrocyty, czyli przenoszące tlen krwinki czerwone
- Leukocyty, czyli krwinki białe, które pomagające w zwalczaniu infekcji
- Trombocyty regulujące krzepnięcie krwi.
Istotą zabiegów transplantacji w leczeniu nowotworów krwi jest przeszczepienie właśnie krwiotwórczych komórek macierzystych, niezależnie, czy pobrane są z krwi obwodowej czy razem ze szpikiem, pozostałe przeszczepione komórki mają znaczenie pomocnicze.
Należy pamiętać, że komórki krwi po pewnym czasie „zużywają się”, dlatego wysłużone komórki muszą być bezustannie zastępowane przez nowe, sprawne i gotowe do pracy w naszym organizmie.
W przeważającej większości zachorowań na białaczkę u podstaw choroby leży mutacja genetyczna. Nowotwór najczęściej zaczyna się od jednej nieprawidłowej komórki macierzystej, a z niej w niekontrolowany sposób namnażają się klony agresywnych komórek. Namnażające się komórki nowotworowe wypierają te prawidłowe ze szpiku i uniemożliwiają dalszą produkcję krwi. W tej sytuacji często jedynym wyjściem i szansą na nowe życie jest przeszczepienie komórek macierzystych od dawcy, „genetycznego bliźniaka” chorego.
Jak zostać potencjalnym dawcą szpiku?
https://www.youtube.com/watch?v=kmn5Nvd-LjQ
Żeby do przeszczepienia mogło dojść najpierw musi wystąpić jak najwyższa zgodność tkankowa między dawcą a biorcą. Najwyższą zgodność określa się jako 10/10 i oznacza ona zgodność kluczowych antygenów HLA. Najkorzystniej jest, kiedy komórki macierzyste pochodzą od bliskiego członka rodziny. Niestety jedynie 1/3 z chorych znajduje swojego „genetycznego bliźniaka” w rodzinie. Dlatego właśnie niezbędne jest rozbudowywanie baz niespokrewnionych dawców szpiku, a im większe są te bazy tym większa szansa, że wśród tych osób chory znajdzie zgodnego dawcę. Osoby, które zapisują się do baz dawców deklarują chęć pomocy w razie potrzeby oraz oddają próbkę materiału genetycznego na podstawie której możliwe jest stwierdzenie zgodności. Takie osoby nazywane są potencjalnymi dawcami komórek macierzystych.
Szansę na życie chorym na nowotwory krwi może podarować każdy zdrowy człowiek między 18 a 55 r. ż. Aby to zrobić wystarczy zarejestrować się jako potencjalny dawca komórek macierzystych. Każdy, kto w swym otoczeniu ma osobę chorą na jedną z chorób nowotworowych krwi i wie, że jest ona zakwalifikowana do przeszczepienia, a w bazach nie ma dla niej zgodnego dawcy, może zgłosić się do Fundacji DKMS (więcej informacji www.dkms.pl która pomoże zorganizować akcję rejestracji potencjalnych dawców dedykowaną temu pacjentowi. Fundacja DKMS Polska jest największym polskim Ośrodkiem Dawców Szpiku.