Świadomość to stan psychiczny, w którym zdajemy sobie sprawę ze zjawisk zewnętrznych oraz wewnętrznych, takich jak nasze procesy myślowe. Dzięki niej jesteśmy w stanie postrzegać siebie oraz nasze otoczenie, a także rejestrować docierające do nas informacje. Zaburzenia świadomości polegają na nieprawidłowym funkcjonowaniu psychiki człowieka. Co je powoduje?
Osoba cierpiąca na zaburzenia świadomości może być zdezorientowana, zagubiona, a kontakt z nią jest ograniczony. Nierzadko pojawiają się u niej problemy z pamięcią oraz nieracjonalne postrzeganie rzeczywistości. Przyczyną takich objawów może być choroba ośrodkowego układu nerwowego, niektóre choroby, zatrucia oraz urazy.
Rodzaje zaburzeń świadomości
Zaburzenia świadomości mogą mieć charakter ilościowy bądź jakościowy. W pierwszym przypadku wyróżniamy trzy typy dolegliwości: senność patologiczną, półśpiączkę oraz śpiączkę. Jakościowo opisuje się przymglenie oraz zmącenie. Niekiedy zaburzenia świadomości wraz z innymi objawami tworzą zespoły chorobowe, charakterystyczne dla określonych schorzeń. Zaliczamy do nich między innymi zespoły: majaczeniowy, zamroczeniowy czy splątaniowy. Towarzyszyć im mogą symptomy takie jak omamy, urojenia, lęk i zaburzenia snu.
Zaburzenia świadomości – co je powoduje?
Zaburzenia świadomości mogą być pierwotne, czyli wywołane przez uszkodzenie samego mózgu. Symptomy dolegliwości wywołane mogą być przez zapalenie opon mózgowych czy urazy czaszki i mózgu. Wywołać je mogą też nowotwory, udar czy krwotok w obrębie ośrodkowego układu nerwowego. Do wtórnych przyczyn zaburzeń świadomości zaliczamy choroby ogólnoustrojowe, zatrucia lub wpływ czynników fizycznych. Objawy rozwijają się pod wpływem alkoholu, niektórych leków czy środków psychoaktywnych. Może je spowodować także wstrząs anafilaktyczny, przegrzanie, zakażenia bakteryjne czy porażenie prądem. Zaburzenia świadomości zawsze wymagają odpowiedniej diagnostyki, bo mogą świadczyć o stanie zagrażającym życiu chorego.
Ilościowe zaburzenia świadomości – jak je rozpoznać?
Najsłabszym z ilościowych zaburzeń świadomości jest patologiczna senność, czyli somnolencja. Oznacza ona nasiloną tendencję do zapadania w sen. Może być zwykle odwrócona wyjątkowo silnymi bodźcami. Cierpiąca na nią osoba jest splątana i sprawia wrażenie nieobecnej. Może rozwinąć się pod wpływem alkoholu czy leków nasennych lub w wyniku zatruć wewnątrzustrojowych. Silniejszym zaburzeniem jest sopor – półśpiączka. Osoba w soporze głęboko śpi, reaguje jednak na ból lub bodźce słuchowe. Ostateczną formą dolegliwości jest śpiączka. Jest to poważne zaburzenie, które wiąże się z bezruchem i brakiem reakcji na silne bodźce. Pojawia się jako wynik urazów mózgu, zatrucia lub chorób takich jak cukrzyca czy mocznica.
Jakościowe zaburzenia świadomości
Do jakościowych zaburzeń świadomości zaliczamy przymglenie proste oraz zmącenie. Ta pierwsza dolegliwość wzięła nazwę od zachowania chorego. Zachowuje się on tak, jakby poruszał się w gęstej mgle. Jego ruchy są powolne, a reakcja na słowa czy sytuacje wyraźnie spowolniona. Pojawiają się kłopoty z pamięcią oraz osłabiony refleks. Choroba często pojawia się u starszych osób i może świadczyć o schorzeniu neurologicznym. Zmącenie za to objawia się silnymi zmianami nastroju, omamami oraz iluzjami. Chory nie potrafi zorientować się w czasie ani przestrzeni. Kontakt z nim jest utrudniony, a nawet może całkowicie się urwać.
Jak objawiają się zespoły zaburzeń świadomości?
Zespołom zaburzeń świadomości towarzyszą także inne objawy: dezorientacja, problemy z pamięcią, agresja czy ospałość. Zespół majaczeniowy występuje pod wpływem działania toksycznych związków, takich jak alkohol czy niektóre leki. Może pojawić się również pod wpływem wysokiej gorączki. W jego przebiegu osoby mają omamy, mogą wykazywać nadmierną agresję lub apatię. Są zaczerwienione na twarzy, intensywnie się pocą oraz skarżą się na kołatanie serca. Zespół splątaniowy jest przejawem poważnej dysfunkcji mózgu. Chory nie nawiązuje z nikim kontaktu, ma urojenia, jest pobudzony, ale tylko w obrębie niewielkiego obszaru. Wszystkie te objawy świadczą o zaburzeniach w obrębie układu nerwowego i wymagają natychmiastowej wizyty u lekarza.
Karolina Solga