Na co dzień podejmujemy wiele decyzji, poczynając od tych błahych dotyczących zakupu papryki do kanapek, na tych poważnych jak redukcja zatrudnienia skończywszy. Dokonując wyboru, kierujemy się różnymi aspektami. Czasem zdajemy się emocje, kiedy indziej dokonujemy rachunku zysków i strat, zdarza się też, że kierujemy się wyznawanymi wartościami. Od czego zależy przyjęty sposób dokonywania oceny? Na czym polega konflikt wartości?
Spis treści:
- Jak podejmujemy decyzje? Stawiamy na wartości czy bilans zysków i strat?
- Koło wartości Schwartza – co nam pokazuje?
- Na czym polega konflikt wartości?
- Dlaczego polityk nie dostrzega problemów zwykłych ludzi?
- Dlaczego osoby stawiające na wartości działają w organizacjach pozarządowych?
Jak podejmujemy decyzje? Stawiamy na wartości czy bilans zysków i strat?
Aby ukazać, jak w praktyce może wyglądać podejmowanie decyzji, posłużmy się pewnym przykładem. Lekarz prowadzący własny gabinet chce zredukować koszty, aby zmaksymalizować swoje zarobki, ponieważ planuje zakup domu z ogrodem. Przychodzi mu na myśl ponowne stosowanie artykułów jednorazowego użytku. To, jaką decyzję podejmie, zależy od tego, co u niego przeważa. Jeśli kieruje się wartościami i po prostu uważa, że nie wolno nigdy narażać pacjenta na niebezpieczeństwo utraty zdrowia, wówczas nawet nie będzie brał takiego rozwiązania pod uwagę. Może jednak skalkulować zyski i straty, a następnie dojść do wniosku, że nikt nie udowodni mu, iż zaraził się właśnie w jego gabinecie.
Koło wartości Schwartza – co nam pokazuje?
Koło wartości Schwartza pozwala zrozumieć, na czym polega konflikt wartości i dlaczego kierujemy się tak różnymi kryteriami przy podejmowaniu decyzji. Na kole należy nakreślić dwie średnice, które są do siebie prostopadłe. Każda średnica ma dwa końce. Na jednej po przeciwnych stronach znajdują się: koncentracja na sobie oraz koncentracja na innych. Na drugiej dbanie o siebie i wzrost. W rezultacie powstają ćwiartki, każda z nich obrazuje inny sposób podejmowania decyzji. Osoba skoncentrowana na sobie i dbająca o siebie, zawsze będzie dążyła do władzy i wysokiej pozycji społecznej. Może iść po trupach do celu, jeśli wie, że sama nic na tym nie straci. Natomiast osoba skoncentrowana na innych i stawiająca na wzrost, jest życzliwa, empatyczna i kieruje się dobrem innych. Może nawet pracować w opiece społecznej lub spełniać się zawodowo jako psycholog.
Na czym polega konflikt wartości?
Konflikt wartości pojawia się wówczas, gdy spotykają się przeciwne bieguny. Np. osoba skoncentrowana na sobie i dbająca o innych. Możemy tutaj posłużyć się przykładem biznesmena oraz członka organizacji ekologicznej. On będzie dążył do maksymalizacji korzyści poprzez wzrost produkcji. Organizacja ekologiczna będzie chciała, aby biznesmen podjął działania na rzecz poprawy jakości wód gruntowych, budując przy swoim zakładzie nowoczesną oczyszczalnię ścieków. Biznesmen może zgodzić się na to rozwiązanie tylko wówczas, gdy to okaże się dla niego korzystniejsze z ekonomicznego punktu widzenia. Np. państwo zacznie wypłacać dotacje albo zrezygnuje z poboru podatków od firm, które dbają o środowisko naturalne.
Dlaczego polityk nie dostrzega problemów zwykłych ludzi?
Konflikt wartości rozpatrywany z uwzględnieniem koła wartości Schwartza wyjaśnia też, dlaczego tak wielu polityków, gdy zdobędzie władzę, nie przejmuje się problemami zwykłych obywateli. Ich celem była władza dająca dobre pieniądze i prestiż, a nie realna walka z przemocą domową czy wykluczeniem społecznym.
Dlaczego osoby stawiające na wartości działają w organizacjach pozarządowych?
Osoba życzliwa innym, która koncentruje się na innych i stawia na wzrost, dba o dobro społeczne i unika dyskryminacji. Może udzielać się w organizacjach pozarządowych mających na celu poprawę obecnej sytuacji.