W ciele człowieka krew bogata w tlen i substancje odżywcze doprowadzana jest naczyniami tętniczymi do wszystkich komórek organizmu. Natomiast krew „zużyta” – uboga w tlen i glukozę, wraca do płuc za pomocą żył. Naczynia żylne w kończynach dolnych muszą pokonać duży opór oraz siłę grawitacji, żeby móc transportować krew w kierunku z dołu do góry.
Co powoduje zakrzepowe zapalenie żył powierzchniowych?
Przepływ krwi do serca odbywa się dzięki dwóm układom naczyń żylnych: powierzchownemu i głębokiemu. Transport wspomagany jest przez zastawki, czyli żylne struktury działające jak dętki w rowerze, chroniące przed cofaniem się krwi. Drugim czynnikiem wspomagającym jest pompa mięśniowa, czyli kurczące się mięśnie łydek, które uciskając naczynia żylne, umożliwiają „przepychanie” krwi do góry. W sytuacji, gdy naczynia żylne są przeciążone z powodu zalegającej krwi, dochodzi do ich rozciągnięcia, destrukcji i powstania żylaków. To właśnie żylaki odpowiadają w ponad 90% za rozwój zakrzepowego zapalenia żył powierzchownych [1].
Czym jest zakrzepica żył powierzchownych?
Jest to stan chorobowy związany z wytworzeniem skrzepów w obrębie wcześniej uszkodzonych naczyń. Powoduje to rozwój stanu zapalnego, bolesność, uczucie ciężkości nóg. Skóra nad zmienionymi żyłami staje się czerwona, bywa pulsująca. Dodatkowo mogą być wyczuwalne zgrubienia w miejscu przebiegu naczyń podobne do sznura. Zazwyczaj taki obraz może stanowić podstawę do rozpoznania i wdrożenia leczenia. Potwierdzenie diagnozy można uzyskać za pomocą USG naczyń kończyny dolnej. Ważne jest także, żeby zawsze ocenić stan drugiej nogi. W badaniach OPTIMEV wykazano, że w 23% dolegliwości występowały także w drugiej kończynie, która dotychczas nie dawała żadnych objawów. W około 10% przypadków choroba może przebiegać bezobjawowo. Ważne jest szybkie wdrożenie leczenia, ponieważ istnieje ryzyko przeniesienia zapalenia na żyły głębokie, co grozi wystąpieniem incydentów zatorowo-zakrzepowych pod postacią m.in. zatorowości płucnej [2].
Czynniki ryzyka rozwoju zakrzepicy żył powierzchownych
Najczęstszymi czynnikami zwiększającymi ryzyko rozwoju zakrzepicy żył powierzchownych są: podeszły wiek, ciąża, otyłość, obecność choroby nowotworowej, wcześniej występujące epizody zatorowo-zakrzepowe, przebyta w niedawnym czasie operacja, choroba o podłożu autoimmunologicznym, zaburzenia krzepnięcia o charakterze trombofilii lub stosowanie doustnych środków antykoncepcyjnych [2,3].
Jakie choroby należy wykluczyć przy stawianiu rozpoznania?
Istnieją jednostki chorobowe naśladujące zakrzepicę żył powierzchownych. Są to między innymi:
- zapalenie naczyń chłonnych,
- przewlekłe zapalenie skóry,
- róża,
- zapalenie tkanki tłuszczowej,
- rumień guzowaty,
- borelioza [4].
Leczenie
Jeżeli epizod zapalenia żył występuje po raz pierwszy, należy koniecznie odwiedzić lekarza, który wykona podstawowe badania i zdecyduje o procesie leczenia [3]. W początkowej fazie leczenia oraz jako terapię wspomagającą warto również zastosować miejscowo heparynę. Substancja ta zmniejsza obrzęk, co znacznie łagodzi objawy, oraz redukuje stan zapalny i skraca czas leczenia. Zalecanym preparatem jest żel Lioton 1000. Należy wmasowywać go w zmienione obszary skóry. Dodatkowo warto rozważyć rezygnację z używek takich jak alkohol oraz papierosy.
Bibliografia:
[1] – Gajewski P. Szczeklik A., Interna Szczeklika 2019, MP, 2019
[2] – Jolanta Neubauer-Geryk, Leszek Bieniaszewski, Zakrzepica żył powierzchownych, Forum Medycyny Rodzinnej 2018, tom 12, nr 3, 99-101
[3] – Tomkowski W., Żylna choroba zakrzepowo-zatorowa w gabinecie lekarza rodzinnego, Gdańsk, Via Medica, 2010
[4] – http://www.jobst.pl/wskazania/zakrzepica-zakrzepowe-zapalenie-zyl-glebokich
