Władza zawsze fascynowała ludzi, których dotyczy narcystyczne zaburzenie osobowości. Prestiż i aura wyjątkowości, jaką zapewnia, są dla nich niezwykle pociągające. Narcyz pragnie znaleźć się na szczycie i decydować o kolejach losu innych ludzi. Wielcy przywódcy, którzy przeszli do podręczników historii, często zdradzali cechy tego zaburzenia osobowości. Warto wymienić tu Henryka VIII, Nerona, Aleksandra Wielkiego, Hitlera, Mussoliniego i Lenina. Wszyscy byli okrutni dla swych poddanych. Dopuszczali się niewyobrażalnych zbrodni. Przyznawali sobie boskie prawa, a ich ego zdawało się rozrastać z każdym dniem. Czym jest narcyzm koteryjny i dlaczego stanowi społeczne zagrożenie?
Narcyz na szczytach władzy – dlaczego nie dba o dobro społeczne?
Dziś nadal na szczytach władzy znajduje się wielu narcyzów. Przywódcy partyjni często lśnią pełnym blaskiem, gdy otaczają ich podwładni, którzy im schlebiają. Nie myślą oni o dobru i sprawiedliwości społecznej, nawet gdy z tym hasłem ubiegają się o reelekcję. Budują jedynie aurę zainteresowania sprawami maluczkich. Bardzo często okazuje się jednak, że brakuje im empatii. Nie próbują postawić się na miejscu zwykłych obywateli i ich zrozumieć. Żyją w zupełnie innym świecie, wierząc we własną wyjątkowość i omnipotencję.
Narcyz koteryjny pompuje ego w atmosferze pochwał swoich akolitów
Narcyz zawsze pragnie eksponować swoją wyjątkowość i wielkościowość. Robi to na różne sposoby. Niekiedy angażuje się w medialne akcje charytatywne, czasem zapewnia sobie pochlebstwa innych ludzi, wykorzystując swoją pozycję społeczną lub majątkową. Członkowie jego mniej lub bardziej formalnej grupy przyklaskują jego pomysłom. Chwalą geniusz i inteligencję. Narcyz koteryjny czuje się wówczas spełniony. Chętnie obdarza swoich “fanów” nagrodami. Jeśli przewodzi partii politycznej, zapewnia im dobre pozycje startowe na listach wyborczych. Może też obsadzić ich w spółkach skarbu państwa.
Narcyzm koteryjny – kara jako forma przywoływania do porządku
Nie wszyscy ludzie są ulegli, nawet gdy otrzymują liczne suweniry, prestiżowe stanowiska i wysokie zarobki. Zdarza im się wyrazić własne zdanie, np. gdy narcyz koteryjny popełni wyraźny błąd, lub dopuści się poważnych nadużyć. Ten “cios” bardzo go boli. Szybko jego akolita staje się wrogiem. Człowiek, który cierpi na narcyzm koteryjny, nie znosi sprzeciwu. Posiada bowiem bardzo niską samoocenę, którą maskuje, przywdziewając maski. Pragnie pozować na człowieka wyjątkowego, ze wszech miar inteligentnego i doskonałego. Każda krytyka, nawet merytoryczna, stanowi rysę na jego idealnym wizerunku. Biada temu, kto ośmielił się wyrazić własne zdanie. Bardzo szybko zostanie przywołany do porządku poprzez system kar.
Narcyzm koteryjny a hejt w szkole
Nie zawsze narcyzm koteryjny przyjmuje formalny charakter. Choć jest często obecny w partiach politycznych, wielkich korporacjach i organizacjach, to występuje też w codziennym życiu. Obserwując środowisko szkolne, możemy zauważyć, że zawsze znajdzie się ktoś dobrze urodzony, ubrany lub po prostu bogaty, kto zbudował własną grupę. Jej członkowie wyrażają aprobatę dla poczynań kolegi/koleżanki, przez co jego/jej ego rośnie. Działalność przywódcy często jest uciążliwa dla innych uczniów i nauczycieli. Np. opiera się na gnębieniu słabszych lub biedniejszych. Akolici wspierają ten proceder, nawet gdy nie do końca się z nim zgadzają. Wyrzuty sumienia przegrywają jednak z przynależnością do wyjątkowej grupy. Jeśli do szkoły uczęszcza córka lokalnego biznesmena, która jest bogata, każdy chce znaleźć się w jej domu. Zostać zaproszonym na jej urodziny, czy otrzymać od niej prezent.
Jak narcyz koteryjny demonstruje swoją władzę?
Narcyzm koteryjny to łaska pańska, która na pstrym koniu jeździ. Akolici osoby zaburzonej czerpią profity tak długo, na ile przywódca “stada” im pozwoli. Może nagle zmienić zdanie lub zastąpić ich kimś innym. Zdarza się, że narcyz koteryjny celowo niszczy tych, którzy mu przytakiwali, bo ich cierpienie sprawia mu przyjemność. Czuje się wówczas panem/panią sytuacji. Demonstruje swoją władzę i specjalne przywileje. Pokazuje, że od niego zależy życie innych ludzi.
Narcystyczne zaburzenie osobowości zagrożeniem dla akolitów i całego świata
Zauważono, że narcyz koteryjny często ociera się o psychopatię. Wystarczy w tym miejscu wymienić współczesnych dyktatorów takich jak Władimir Putin czy Aleksandr Łukaszenka. Obydwoje przez lata pompowali swoje ego, wygrzewali się w komplementach swoich akolitów. Teraz, gdy trwa wojna, którą wywołali, nie wahają się zabić nawet własnych dowódców wojskowych. Jewgienij Prigożyn, który był bliskim doradcą Putina i założył grupę Wagnera, zginął w podejrzanych okolicznościach. Zachód nie ma wątpliwości, że podpadł swojemu przywódcy. Śmierć poniosło też wielu innych ludzi z otoczenia prezydenta Rosji. Sam Łukaszenka po wizycie w Moskwie zmagał się z objawami zatrucia. Przykład obecnych dyktatorów pokazuje, że akolici nigdy nie mogą być pewni łaski swoich panów. Współpraca z nimi nie chroni przed zabójstwem, degradacją czy inną formą kary.
Magdalena Kukurowska – copywriterka psychologiczna z wieloletnim stażem, która stara się nieustannie poszerzać swoją wiedzę.
Bibliografia:
- Behary W. T.; Rozbroić narcyza: jak radzić sobie z osobą zapatrzoną w siebie; Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, 2020
- Erikson T.; Otoczeni przez narcyzów; Wielka Litera, 2021
- Gibas J.; Narcyz: jak nie dać się skrzywdzić i jak nie krzywdzić innych; Sensus, 2023