Rak piersi to jedna z częściej występujących chorób nowotworowych u kobiet. W dużej części przypadków jest to nowotwór wyleczalny, o ile zostanie wykryty na wczesnym etapie. Dlatego też bardzo ważna jest znajomość czynników ryzyka raka piersi i zasad kontroli stanu gruczołów piersiowych.
Jakie są czynniki ryzyka wystąpienia raka piersi?
Ryzyko rozwoju raka piersi podnoszą takie czynniki, jak:
- wiek – choroba najczęściej obserwowana jest po 50. r.ż.,
- obciążenie genetyczne – występowanie przypadków raka w rodzinie,
- mutacje genów BRCA1, BRCA2,
- pierwsza miesiączka przed 12. r.ż.,
- późna menopauza – po 55. r.ż.,
- bezdzietność lub urodzenie pierwszego dziecka po 35. r.ż.,
- podwyższony poziom estrogenów (sprzyja temu np. nadmiar tkanki tłuszczowej, spożywanie alkoholu, terapia hormonalna).
Wszystkie kobiety, w tym zwłaszcza te należące do grupy wzmożonego ryzyka rozwoju raka piersi, powinny stosować profilaktykę, czyli wykonywać samobadanie piersi i poddawać się badaniom kontrolnym.
Samobadanie – profilaktyka pierwszorzędowa raka piersi
Podstawowym elementem profilaktyki raka piersi jest samobadanie, wskazane u kobiet w każdym wieku. Po ukończeniu 20 lat powinno być nieodłącznym elementem dbania o siebie. Zaleca się je robić między 6. a 9. dniem cyklu. W samobadaniu bardzo ważna jest regularność – powinno być wykonywane co miesiąc, najlepiej w tym samym dniu. Badanie przeprowadza się w pozycji stojącej przed lustrem, najpierw z rękoma uniesionymi do góry, a później z trzymanymi na biodrach. Analizuje się kształt piersi i stan skóry (czy jest napięta, czy zmienił się jej kolor). Następnie lewą rękę kładzie się za głową, a prawą bada się lewą pierś. Trzema środkowymi palcami lekko naciska się na gruczoł, zatacza wzdłuż niego koła i ściska brodawkę. Czynności te powtarza się na drugiej piersi. Na koniec (jak wcześniej trzema placami) sprawdza się pachowe węzły chłonne. Jeśli wyczuło się jakieś zgrubienie albo coś wygląda niepokojąco, należy zgłosić się do lekarza.
Specjalistyczne badania piersi
Pacjentka podczas wizyty u ginekologa może poprosić o badanie palpacyjne piersi. Lekarz ogląda gruczoły (ocenia kształt, symetrię, szuka nieprawidłowości), po czym przechodzi do badania dotykowego (lekko uciskając, sprawdza piersi i okolicę pod pachą). USG to badanie rutynowe w kierunku raka piersi, wykonywane u pań przed 40. rokiem życia. Pierwszy raz powinna się mu poddać kobieta w wieku 20 lat. Do 30. roku życia najlepiej się na nie stawiać co 2 lata, a później raz do roku, chyba że występują jakieś nieprawidłowości. Częściej, bo raz na pół roku, USG wykonuje się u kobiet obciążonych genetycznie. Dla pań dojrzałych, a w szczególnych sytuacjach też dla młodszych, przeznaczona jest mammografia. Badanie zaleca się robić co 2 lata.
W przypadku pojawienia się nieprawidłowości w USG czy mammografii pacjentkę kieruje się na rezonans magnetyczny piersi. Badanie to pozwala wykryć zmiany tak subtelne, że niedostrzegalne w USG czy mammografii. Jak wszystkie badania MR, rezonans piersi przeprowadza się w urządzeniu przypominającym tubę. Pacjentka po specjalnym przygotowaniu, obejmującym ocenę poziomu kreatyniny, odsłonięcie obrazowanych struktur, pozbycie się metalowych elementów z ciała, kładzie się na specjalnym stole na brzuchu, a piersi układa w specjalnej niecce. Pacjentce podaje się środek cieniujący, aby zapewnić najdokładniejszą analizę. Wszystkie badania piersi powinno się wykonywać w pierwszej połowie cyklu.
