Perfekcyjnie, w obiegowej opinii, znaczy doskonale. Każdy pragnie otrzymać tego rodzaju komplement za wykonaną pracę. Zdarza się jednak, że sytuacja się komplikuje. Mimo najlepszych chęci, nie udaje się zrealizować jakiegoś zadania w 100%, bo ktoś nie dostarczył materiałów na czas, lub organizm odmówił posłuszeństwa. Osoba ambitna, która wykształciła elastyczność psychologiczną, zaakceptuje tę sytuację. Uzna swój smutek i żal, zaopiekuje się tymi trudnymi emocjami, ale pójdzie dalej. Perfekcjonista będzie ubolewał, że los pomieszał mu szyki. Jego życie wypełnia cierpienie. Praca z nim nierzadko przypomina koszmar. Jakie koszty niesie perfekcjonizm?
Czy perfekcjonista to idealny pracownik?
Zwykło się mówić, że perfekcjonista to idealny pracownik. Każde zadanie wykona starannie, skupiając się na detalach. Zadba o dobro firmy i jej reputację. Wspomniany obraz niewiele ma wspólnego z rzeczywistością. Życie pokazuje, że perfekcjonizm stanowi spory ciężar. Osoba, która wszystko musi wykonać na 100%, odczuwa silny lęk. Boi się zawieść cudze oczekiwania. Uważa, że tylko idealnie wykonana praca zasługuje na pochwałę i zapłatę. Nie rozumie osób, które mówią, że jej projekt jest już wystarczająco dobry i nie wymaga dalszego poprawiania.
Dlaczego nadmierny perfekcjonizm jest uciążliwy dla otoczenia?
Perfekcjonizm jest też uciążliwy dla otoczenia. Ktoś, kto dąży do ideału, nie spocznie, póki go nie osiągnie. Potrzebuje do tego wsparcia innych. Perfekcjonista denerwuje się, gdy ktoś dostarcza mu niepełną specyfikację lub nie jest w stanie odpowiedzieć na szczegółowe pytania. Wychodzi z założenia, że bez dobrego przygotowania nie stworzy nic godnego uwagi.
Lęk przed porażką hamuje perfekcjonistów
Osoby, które zmagają się z perfekcjonizmem, często nie podejmują wyzwań, ponieważ z góry zakładają, że im nie sprostają. Jeśli jakieś zadanie wydaje się wykraczać poza ich kompetencje, to z niego rezygnują. Wolą poruszać się po sprawdzonym obszarze, gdzie mogą dać z siebie 100%. Trzeba jednak zrozumieć, że nigdy nie udaje się zrealizować planu zgodnie z oczekiwaniami. Można próbować zbliżyć się do ideału, ale zazwyczaj coś staje na drodze.
Elastyczność psychologiczna – jak pogodzić się z tym, na co nie ma się wpływu?
Np. Jola jest zaangażowaną pracownicą. Zawsze obsługuje klientów najlepiej, jak potrafi. Stara się, aby żaden z nich nie musiał dłużej czekać. Niestety, czasem zdarzają się nieprzewidziane okoliczności. Jola łapie infekcję, w biurze pojawia się awaria prądu, wizyta jednego z klientów znacznie przedłuża się. Kobieta nie ma wpływu na wszystkie okoliczności. Wiele z nich nie zależy od niej. Jeśli Jola posiada elastyczność psychologiczną, pogodzi się z faktem. Natomiast jej brak przyczyni się do ogólnego rozdrażnienia i poirytowania. Kobieta stanie się nieprzyjemna dla swojego otoczenia.
Chorobliwy perfekcjonizm a brak zadowolenia z własnych osiągnięć
Chorobliwy perfekcjonizm można rozpoznać po wiecznym braku zadowolenia z własnych osiągnięć. Osoba, która dąży do ideału, nie potrafi zatrzymać się i zachwycić chwilą. Nieustannie rozważa, co mogła zrobić lepiej. Zastanawia się, jak sprostać kolejnym wyzwaniom, które przyniesie jej los. Perfekcjoniści nie umieją odpoczywać i rozkoszować się sukcesem. Nawet jeśli otrzymają nagrodę branżową, obawiają się, że nie poradzą sobie z kolejnym zleceniem. Próbują się jak najlepiej do niego przygotować.
Dlaczego perfekcjonista to trudny szef?
Perfekcjonista to również trudny szef, ponieważ wiele wymaga nie tylko od siebie, ale też o innych osób. Pragnie dopieścić każdy szczegół, co niektórych ludzi irytuje. Długotrwały kontakt z perfekcjonistą może zaowocować depresją i spadkiem poczucia własnej wartości. Osoba, która starannie wykonuje swoją pracę, czuje się sfrustrowana, gdy po raz kolejny musi ją poprawiać po godzinach. Nie rozumie, dlaczego szef tak bardzo czepia się szczegółów. Życie z perfekcjonistą okazuje się ciężkie, dlatego warto rozważyć zmianę pracy.
Perfekcjonizm a objawy psychosomatyczne – jaka jest między nimi zależność?
Nadmierny perfekcjonizm powoduje powstawanie napięć w ciele. Osoba, która pragnie jak najlepiej wypaść, sama narzuca sobie ogromną presję, która zaczyna ją przygniatać. Nieustanne trzymanie gardy skutkuje bólem pleców czy głowy. Osoby, które regularnie korzystają z pomocy fizjoterapeutów i osteopatów, powinny przyjrzeć się przyczynom zgłaszanych przez siebie dolegliwości.
Terapia poznawczo-behawioralna w leczeniu perfekcjonizmu
Osoby, które cierpią na nadmierny perfekcjonizm, mogą skorzystać z terapii poznawczo-behawioralnej. Pozwala ona dotrzeć do przekonań kluczowych, które stoją za nieustanną pogonią za ideałem. Niekiedy brzmią one: „jestem beznadziejny i bezużyteczny, kiedy nie potrafię czegoś zrobić dobrze”. Praca psychoterapeutyczna koncentruje się na przeprogramowaniu poznawczym. Pokazuje, że poczucie własnej wartości nie zależy od idealnego wywiązania się z obowiązków. Każdy czasem popełnia błędy. Niekiedy wystarczy jakieś zadanie wykonać dostatecznie dobrze.
Magdalena Kukurowska