Pod koniec listopada obchodzimy imieniny Andrzeja i zarazem popularne święto, czyli Andrzejki. Wigilia św. Andrzeja to okazja do zabawy. Skąd wywodzi się tradycja wróżb i andrzejkowych zabaw?
Geneza święta
Wigilia św. Andrzeja przypada na noc z 29 na 30 listopada. Data przypada na początek Roku Liturgicznego i Adwentu, czyli przygotowania do świąt Bożego Narodzenia. Dawniej Andrzejki były ostatnią przed Adwentem okazją do zabawy. Obecnie w kościele katolickim, Adwent nie jest okresem postu, tylko czasem przygotowania na narodziny Jezusa. Z czystym sumieniem można więc uczestniczyć w zabawach, związanych z tradycją tego święta i nie tylko. Wróżby andrzejkowe miały dawniej charakter bardzo poważny, matrymonialny. Dziś traktujemy je raczej z przymrużeniem oka, jako dobrą zabawę i rozrywkę.
Andrzejki
Tradycji Andrzejek doszukuje się nawet w starożytnej Grecji. Wróżby związane z tradycją, były przeznaczone dla panien. Ich przeprowadzenie miało wskazać drogę do miłości i zamążpójścia. Młode dziewczęta poważnie podchodziły do wróżb, które odprawiano indywidualnie. Z czasem tradycja ewoluowała. Obecnie Andrzejki są praktykowane nie tylko przez niezamężne dziewczęta. W licznych zabawach uczestniczą zarówno kobiety jak i mężczyźni, bez względu na wiek. Zwłaszcza młode osoby chętnie biorą udział w andrzejkowych imprezach. Współczesne Andrzejki to okazja do doskonałej zabawy, w której nie brakuje tematu relacji damsko-męskich oraz przyszłości. I choć wróżby mają charakter zabawowy, młodzież pragnie dowiedzieć się, co czeka ich w przyszłości. Nawet w szkołach czy domach kultury są organizowane wieczorki kultywujące tradycję św. Andrzeja.
Andrzejkowe wróżby
Istnieje mnóstwo wróżb, które przeprowadzano w wigilię św. Andrzeja. Niektóre z nich są bardzo popularne i co roku powracają w andrzejkowych zabawach. Do jeden z najbardziej charakterystycznych możemy zaliczyć lanie wosku przez klucz. Przez dziurkę od klucza lano wosk, który na tafli zimnej wody tworzył kształt. Następnie przyglądano się rzucanego przez niego cienia, w którym szukano symboli czy cech przyszłego ukochanego. Równie znaną i praktykowaną zabawą jest układanie butów. Panny układały gęsiego buty. Ta, której but jak pierwszy przekroczył próg, mogła spodziewać się szybkiego ślubu. Podczas andrzejkowych imprez wykorzystuje się także inną wróżbę, związaną z potencjalnymi ukochanymi. Na kartkach pisano imiona, które następnie odwracano i przebijano szpilką. Przebite imię miało zwiastować imię ukochanego. W wigilię św. Andrzeja panny obierały jabłka. Z powstałych obierek odczytywano literę, która miała oznaczać pierwszą literę imienia mężczyzny. Wierzono, że to, co przyśni się w tą wyjątkową noc, na pewno się spełni. W dzień św. Andrzeja zrywano także gałązki wiśni. Jeśli zakwitła w Boże Narodzenie, dziewczyna mogła liczyć na rychły ślub.
Współczesne Andrzejki kojarzone są z wróżbami organizowanymi dla zabawy oraz tańcem. Dziś już nikt nie podchodzi do wróżb, tak jak dawniej. Andrzejki to okazja do imprezy i spędzenia czasu w gronie znajomych. Skoro więc można się bawić, kultywujmy tę tradycję, a kto wie, może rzeczywiście wywróżymy sobie miłość.
Katarzyna Antos