Zespół policystycznych jajników, czyli PCOS, dotyka nawet 5-7% kobiet w wieku rozrodczym. Jest jednym z najczęściej występujących zaburzeń endokrynnych u pań. W 73% przypadków niepłodność kobiet jest wywołana właśnie przez to schorzenie. Nieleczone zwiększa także ryzyko wystąpienia nowotworu błony śluzowej macicy. Lekarz rozpoznaje zespół policystycznych jajników poprzez zmierzenie poziomu żeńskich hormonów oraz badanie USG. Czy choroba ta przekreśla szansę na ciążę i macierzyństwo?
Istotą zespołu policystycznych jajników jest nieprawidłowe działanie hormonów. Uniemożliwia ono dojrzewanie komórki jajowej, która w efekcie nie jest uwalniana do jajowodu. Liczne niedojrzałe pęcherzyki Graafa gromadzą się i tworzą skupisko torbieli. Symptomy choroby są bardzo zróżnicowane. U niektórych pań są praktycznie niezauważalne. Niestety, niekiedy są wyjątkowo nasilone, a ich skutkiem bywa trądzik, hirsutyzm lub problemy z zajściem w ciążę.
Zespół policystycznych janików – na czym polega?
Zespół policystycznych jajników, czyli PCOS (z angielskiego: Polycystic Ovary Syndrome), dotyka prawie co szóstą kobietę między 25. a 45. rokiem życia. Schorzenie to opiera się na zaburzeniach hormonalnych, które negatywnie wpływają na funkcjonowanie jajników. Komórka jajowa nie jest w stanie dojrzeć i wydostać się z pęcherzyka Graafa do jajowodu. Nie może więc dojść do jej zapłodnienia. Niedojrzałe pęcherzyki obumierają i gromadzą się w postaci licznych, małych torbieli. Z tego powodu choroba nazywana jest zespołem wielotorbielowatych lub drobnotorbielkowatych jajników. Przyczyny PCOS nie zostały jednoznacznie ustalone, lecz wiadomo, że schorzenie jest w pewnym stopniu uwarunkowane genetycznie. Zwykle pojawia się u 50% kobiet w obrębie jednej rodziny.
Jakie objawy daje PCOS?
Zaburzenia w gospodarce hormonalnej organizmu kobiety sprawiają, że męskie hormony płciowe dominują u niej nad żeńskimi. Pierwszym sygnałem zespołu policystycznych jajników mogą być rzadkie, nieregularne miesiączki. Niekiedy menstruacja zanika całkowicie. U części pań jednak przebiega w normie, co utrudnia rozpoznanie choroby. Na PCOS wskazuje także długi czas trwania zespołu napięcia przedmiesiączkowego. Pojawiają się kłopoty ze skórą: trądzik, łysienie, łojotok i hirsutyzm, czyli zarost typu męskiego. Chorujące panie mogą mieć nadmierną skłonność do tycia, a na ich skórze często pojawiają się ciemne plamki. Najczęściej jednak do wizyty u ginekologa skłaniają kobietę problemy z zajściem w ciążę.
Zespół policystycznych jajników a problemy z zajściem w ciążę
Zespół policystycznych jajników charakteryzuje się małą ilością lub całkowitym brakiem owulacji. W niektórych przypadkach schorzenie sprawia, że chorująca na nie kobieta nie może zajść w ciążę. Zdarza się też łagodniejszy przebieg choroby, który nie przekreśla szansy na posiadanie dzieci. W przeciwnym przypadku konieczne jest odpowiednie leczenie, polegające na stymulacji jajeczkowania. Stosowane są specjalne leki, które podaje się od 5. do 9. dnia cyklu. Niestety, u niektórych kobiet ten typ kuracji nie okazuje się efektywny. Inną metodą jest stymulowanie jajników hormonem folikulotropowym, a następnie przeprowadzenie procedury zapłodnienia in vitro. W ostateczności stosuje się leczenie operacyjne, które umożliwia owulację w kolejnych cyklach. Niestety, jego efekt mija po około roku od zabiegu.
Zespół policystycznych jajników – rozpoznanie
Diagnostyka zespołu policystycznych jajników nie jest łatwa. Wiele innych schorzeń ma podobny przebieg i daje zbliżone objawy. Pierwszym krokiem w rozpoznaniu choroby jest wykluczenie zaburzeń pracy kory nadnerczy lub przysadki mózgowej. One także skutkują nadmiarem androgenów w organizmie kobiety. PCOS potwierdza się za pomocą szeregu badań. Istotne jest badanie USG, które może wykazać istnienie licznych pęcherzyków w jajnikach. Ważne jest także zmierzenie we krwi poziomu hormonów związanych z cyklem owulacyjnym. Określa się również stężenie cholesterolu i insuliny. U pacjentek z zespołem policystycznych jajników poziom tych związków jest zazwyczaj podwyższony.
Leczenie PCOS
Leczenie zespołu policystycznych jajników opiera się na podawaniu pacjentce leków hormonalnych. Musi przyjmować ona środki antyandrogenowe, a także dwuskładnikowe tabletki antykoncepcyjne. Dzięki temu objętość jajników zmniejsza się, a po odstawieniu antykoncepcji wracają cykle owulacyjne. Istnieje wtedy możliwość zajścia w ciążę. Regularne krwawienia pozwalają na złuszczanie endometrium i zapobiegają rozwojowi jego nowotworu. W leczeniu PCOS bardzo istotne znaczenie ma zdrowy styl życia. Normalizacja wagi ciała, odpowiednia dieta i aktywność fizyczna w znacznym stopniu łagodzą objawy choroby.
Karolina Solga