Zespół Korsakowa wynika z niedoboru tiaminy, popularnie zwanej witaminą B1. Jest to neuropsychiatryczne zaburzenie, dla którego charakterystyczne są objawy zbliżone do amnezji. Osoby nim dotknięte zapominają o wydarzeniach, które miały miejsce dzień wcześniej. Potrafią pojechać do sklepu na rowerze i wrócić bez niego. Schorzenie często spotykane jest u alkoholików. Dotknąć może także osoby cierpiące na nowotwory żołądka, zaburzenia odżywiania czy te, które przeszły udar. Co warto wiedzieć o zespole Korsakowa?
Zespół Korsakowa może współwystępować z encefalopatią Wernickiego, która objawia się drgawkami, oczopląsem i zaburzeniami świadomości. Przewlekły niedobór tiaminy powoduje nieodwracalne zmiany w mózgu. Dzienne zapotrzebowanie człowieka na ten związek wynosi 1,5 mg. Niestety, choroba alkoholowa, zaburzenia odżywiania i schorzenia jelit upośledzają jego wchłanianie.
Zespół Korsakowa – czym jest?
Zespół Korsakowa nazywany jest psychozą lub zespołem amnestycznym ze względu na jego objawy ze strony psychiki. Jest skutkiem niedoboru tiaminy, czyli witaminy B1. Bogate w ten związek są zboża, rośliny strączkowe i mięso. Większość osób jest w stanie dostarczyć go sobie we właściwych ilościach. Niestety, choroby związane z upośledzeniem wchłaniania tiaminy w jelitach mogą prowadzić do wystąpienia tych zaburzeń neuropsychiatrycznych. Dlatego też zespół Korsakowa często występuje u osób cierpiących na takie schorzenia jak alkoholizm, anoreksja, bulimia, choroby i nowotwory żołądka czy zespół krótkiego jelita. Sprzyja mu także dializa nerek, AIDS oraz odżywianie pozajelitowe.
Zespół Wernickiego-Korsakowa
Zespół Korsakowa zazwyczaj współwystępuje z zespołem Wernickiego, który także jest wynikiem niedoboru witaminy B1. Ten pierwszy obejmuje objawy psychiatryczne, podczas gdy encefalopatia Wernickiego – neurologiczne. Symptomy tych dwóch schorzeń różnią się od siebie. Jednak ze względu na wspólną etiologię, często pojawiają się jednocześnie. W przypadku zespołu Wernickiego, objawy pojawiają się nagle i wywołane są spożyciem dużej ilości cukrów. Za to zespół Korsakowa ma najczęściej przewlekły przebieg. Jego leczenie jest żmudne, a pacjenci często nie dochodzą do pełnej sprawności.
Objawy zespołu Korsakowa
Zespół Korsakowa nie bez przyczyny nazywany jest zespołem amnestycznym. Jego głównym objawem są bowiem zaburzenia pamięci wstecznej i następczej. Osoba dotknięta tą chorobą nie potrafi przypomnieć sobie wydarzeń z przeszłości. W jej pamięci nie zostają także nowe informacje. Powstają wtedy luki, które chory wypełnia wymyślonymi historiami, w które naprawdę wierzy. Psychiatria nazywa te zmyślone wydarzenia konfabulacjami. Cierpiący na zespół Korsakowa mają często podwyższony nastrój. Wykazują również problemy z odnajdywaniem się w przestrzeni czy myśleniem abstrakcyjnym. Jednocześnie nie są zamulone czy nieprzytomne. Narastające odrealnienie nie zmienia faktu, że takie osoby myślą trzeźwo i reagują na polecenia.
Zespół Wernickiego – objawy
Zespoł Wernickiego obejmuje zarówno objawy psychiatryczne, jak i neurologiczne. Chorzy wykazują zaburzenia świadomości. Nie potrafią powiedzieć, jak mają na imię ani jaka jest aktualna data. Ich rytm dobowy jest także odmienny, często wykazują dużą aktywność w nocy. Dolegliwości neurologiczne to przede wszystkim zaburzenia gałkoruchowe. Typowo występuje oczopląs oraz niewłaściwa reakcja źrenic na światło. Cierpiący na zespół Wernickiego nie potrafią także utrzymać właściwej postawy ciała. Ich ruchy są wyraźnie niezborne. Pojawić się mogą również zmiany skórne, schorzenia wątroby czy zaczerwienienie błon śluzowych. Rodzinę chorego przerazić mogą drgawki, które przypominają padaczkę.
Zespół Korsakowa – rozpoznanie i leczenie
Zazwyczaj wystarczy wywiad lekarski z pacjentem, by specjalista mógł stwierdzić zespół Korsakowa. Często objawy psychiatryczne są bardzo wyraziste, nawet jeśli nie występują symptomy neurologiczne. Lekarz może zalecić dodatkowo oznaczenie poziomu tiaminy we krwi lub moczu, a także rezonans magnetyczny mózgu lub tomografię komputerową. Pozwala to na różnicowanie zespołu Korsakowa z guzem mózgu lub tętniakiem. Leczenie choroby polega na podawaniu dotkniętym nią osobom dużych dawek witaminy B1 dożylnie. Jedynie 25% chorych w wyniku kuracji wraca do pełnego zdrowia. Większość do końca życia boryka się ze zmianami psychicznymi wywoływanymi uszkodzeniami mózgu. Po terapii wskazana jest całkowita abstynencja oraz dieta wzbogacona o produkty zawierające witaminy z grupy B.
Karolina Solga