Kiedy wstyd staje się źródłem cierpienia
Diana Polekhina z Unsplash

Wstyd stanowi podstawę norm społecznych i wzajemnego współżycia. Gdy się pojawia, informuje nas o tym, że postępujemy w niewłaściwy sposób. Musimy zmienić swoje zachowanie na społecznie akceptowane, inaczej czeka nas ostracyzm i potępienie.  Kiedy wstyd staje się źródłem cierpienia?

Spis treści:

  1. Dlaczego wstyd zagraża tożsamości społecznej?
  2. Kiedy wstyd staje się źródłem cierpienia?
  3. Wspomnienie wstydu to trauma
  4. Jak wstyd wpływa na relacje międzyludzkie i generuje lęk przed odrzuceniem?
  5. Dlaczego warto praktykować samowspółczucie i uważność?

Dlaczego wstyd zagraża tożsamości społecznej?

Gdy pojawia się wstyd, towarzyszy nam również obawa, że stracimy przynależność do grupy. W takiej sytuacji będziemy zdani tylko na siebie, co w praktyce oznacza bezbronność. Człowiek, aby przetrwać, potrzebuje wsparcia innych ludzi. Dawniej było ono potrzebne do wspólnych polowań, ochrony przed dzikim zwierzęciem czy kataklizmami. Dziś wsparcie innych sprawdza się, gdy wydarzy się coś złego w naszym życiu, np. ktoś stawia nam nieuzasadnione zarzuty, wówczas przyda się pomoc prawnika.

Kiedy wstyd staje się źródłem cierpienia?

Wstyd nie zawsze jednak spełnia swoją pierwotną funkcję. Bardzo często pojawia się w zupełnie nieadekwatnych sytuacjach. Np. koleżanka z twojej firmy popełniła błąd, a ty wstydzisz się za nią przed klientem i czujesz się beznadziejnie, że teraz i twoja renoma spadła. W takiej sytuacji warto sobie uświadomić, że nie masz wpływu na działanie innych ludzi. To nie od ciebie zależy, jak koleżanka podejdzie do obowiązków, za które otrzymuje wynagrodzenie. Nie powinnaś zatem czuć się winna i borykać się ze wstydem. Jeśli tak się dzieje, to znak, że zaszczepili go w tobie rodzice. Niektórzy wyśmiewają, upokarzają i poniżają swoje dzieci, zakorzeniając w pociechach wstyd. Np. ojciec powtarzał ci, jak możesz być jego córką, skoro piszesz jak kura pazurem. Chociaż jesteś inteligentną kobietą, która sporo w życiu osiągnęła, w dorosłym życiu czujesz wstyd za każdym razem, gdy musisz coś napisać odręcznie.

Wspomnienie wstydu to trauma

Wspomnienie wstydu, którego doświadczyło się w przeszłości, stanowi źródło cierpienia. Ma również charakter traumy, która powraca. Wracając do przykładu z charakterem pisma. Wyobraź sobie, że trafiłaś do banku, gdzie chcesz wyjaśnić niesłuszne ściągnięcie należności z twojego konta. Pani jest bardzo miła, ale każe ci wszystko spisać na kartce. Odręczne napisanie pisma przywołuje wszystkie bolesne obrazy z dzieciństwa, zaczynasz się trzęść, a twoje nogi są jak z waty. W rezultacie na nowo przeżywasz tę traumatyczną sytuację sprzed lat.

Jak wstyd wpływa na relacje międzyludzkie i generuje lęk przed odrzuceniem?

Wstyd utrudnia tworzenie więzi społecznych. Boimy się nawiązywać relacje międzyludzkie, nie potrafimy się z nikim zaprzyjaźnić, otworzyć i być wobec niego szczerym. Wynika to z faktu, iż mamy niskie poczucie własnej wartości. Ojciec krytykujący charakter pisma, nauczycielka biologii wyśmiewająca cię pośrodku sali, że nie znasz łacińskiej nazwy ości u ryby, której wcale nie było w podręczniku – wszystko to wpływa negatywnie na twoją samoocenę. W rezultacie czujesz się osobą mało wartościową, która nie zasługuje na uwagę innych. Towarzyszy jej silny lęk przed odrzuceniem.

Dlaczego warto praktykować samowspółczucie i uważność?

Kiedy wstyd staje się źródłem cierpienia, to znak, że powinnaś skorzystać z pomocy specjalisty. Możesz też sięgnąć po poradniki psychologiczne rozwijające ten temat i zawierające pomocne ćwiczenia. Jednak tym, co już dziś możesz zrobić we własnym zakresie, jest samowspółczucie. To trudna umiejętność, bo najtrudniej okazać empatię samej sobie. Musisz sobie uświadomić, że padłaś ofiarą złego traktowania. Za każdym razem, gdy pojawia się bolesne i traumatyczne wspomnienie wstydu, musisz powtórzyć sobie, że nie zasłużyłaś na takie traktowanie. To drugi człowiek zachował się niestosownie. Nigdy nie  zapominaj o swoich zaletach. Pamiętaj również, że nikt nie jest perfekcyjny w każdej dziedzinie. Twój ojciec wyśmiewał twój charakter pisma, a sam nie zna zasad ortografii i interpunkcji, z którymi ty świetnie sobie radzisz. Możesz pisać świetne teksty na laptopie, który nie wymaga od ciebie kaligrafii. Natomiast nauczycielka biologii znęcała się nad tobą, odpytując z materiału, który nie obowiązywał. Byłaś osobą, która najlepiej zdała maturę z tego przedmiotu, bo świetnie przyswoiłaś sobie procesy biologiczne, które jej były obce.