Dna moczanowa, czyli artretyzm lub podagra, to choroba, dla której charakterystyczne są epizody ostrego zapalenia stawów. Jest ona skutkiem gromadzenia się kryształków moczanu w stawach i innych tkankach organizmu. Związana jest z ograniczeniem ruchomości stawu, bólem i obrzękiem. Zaawansowana dna moczanowa może doprowadzić do nieodwracalnego uszkodzenia narządu ruchu. Choroba wynika bezpośrednio z nadmiernej produkcji lub upośledzonego wydalania kwasu moczowego. Jak na jej przebieg wpływa dieta bogatopurynowa?
Dna moczanowa najczęściej dotyka mężczyzn po 40. roku życia. U pań choroba rozwija się prawie wyłącznie w wieku pomenopauzalnym. Ryzyko jej rozwoju wzrasta, jeżeli pacjent cierpi na otyłość i inne choroby cywilizacyjne. Szacuje się, że artretyzm występuje u 1-2% ludzi. Jego ostry atak wymaga konsultacji z lekarzem, który ustala diagnozę i sposób leczenia. Czy objawy dny moczanowej może złagodzić odpowiednia dieta?
Dna moczanowa – na czym polega?
Dna moczanowa nazywana jest skazą moczanową, artretyzmem lub podagrą, gdy obejmuje duże palce stóp. Dla choroby tej charakterystyczne jest bolesne i gwałtownie rozpoczynające się zapalenie stawów. Objawy związane są ze zbyt wysokim poziomem kwasu moczowego w organizmie. Tworzy on kryształki, które przemieszczają się wraz z krwią i odkładają w stawach. Najczęściej lokalizują się w stawie śródstopno-paliczkowym dużego palca stopy, choć niekiedy tworzą guzki dnawe oraz kamienie nerkowe. Kryształki są ostre jak brzytwa, dlatego ranią tkankę i wywołują silny stan zapalny. Miejsca, gdzie odkłada się kwas moczowy, są obrzęknięte, bolesne i zaczerwienione. Wyróżniamy dwa rodzaje dny moczanowej: pierwotną i wtórną. Pierwszy typ choroby wynika z wrodzonego zaburzenia metabolizmu moczanu. Jest on produkowany w nadmiarze, a organizm nie potrafi go wydalić. Wtórny artretyzm pojawia się w następstwie innych chorób: białaczki, schorzeń nerek, otyłości czy alkoholizmu. Może towarzyszyć cukrzycy typu II i zaburzeniom gospodarki lipidowej.
Objawy dny moczanowej
Dna moczanowa rozwija się początkowo bez żadnych objawów. Chorobę można rozpoznać za pomocą badań krwi, które wykazują podwyższony poziom kwasu moczowego w surowicy. Jednakże większość chorych nie robi odpowiednich badań, dopóki nie pojawią się przykre dolegliwości. Pierwszym symptomem dny moczanowej jest silny i ostry ból w stawie. Zazwyczaj pojawia się w nocy lub rano i narasta z każdym dniem. W pewnym momencie staje się trudny do zniesienia. Zajęty staw jest opuchnięty, wrażliwy na dotyk i silnie zaczerwieniony. W połowie przypadków choroba dotyczy stawu śródstopno-paliczkowego u podstawy dużego palca. Niekiedy może zająć też kolano, łokieć, nadgarstek, staw barkowy czy nawet kręgosłup. Nieleczony artretyzm prowadzi do odkładania się kryształków w tkankach miękkich pięt, uszu czy palców. Choroba częściej dotyka mężczyzn ze względu na brak naturalnej ochrony hormonalnej oraz częściej popełniane błędy żywieniowe.
Diagnostyka i leczenie dny moczanowej
Dna moczanowa wymaga różnicowania z innymi chorobami stawów. Wykonuje się kilkukrotne badania stężenia kwasu moczowego we krwi. Przydatna jest również ocena dobowej utraty moczanu wraz z moczem. Ostateczne rozpoznanie daje badanie płynu stawowego pod mikroskopem. Leczenie dny moczanowej opiera się na zmianie stylu życia. Istotne jest utrzymanie prawidłowej masy ciała, rzucenie palenia i dbanie o wysiłek fizyczny. Bardzo ważnym aspektem terapii jest odpowiednia dieta. Farmakoterapię stosuje się w przypadku ostrego napadu schorzenia. Jej celem jest uśmierzenie bólu i zapalenia stawu. Stosowane są wtedy niesteroidowe leki przeciwzapalne i kolchicyna, która niestety może powodować mdłości i biegunkę. Niekiedy lekarz podaje także kortykosteroidy prosto do wnętrza stawu. Dna przewlekła musi być leczona, aby zahamować postęp choroby. Wykorzystywane w tym celu są: allopurinol lub febuksostat, które zmniejszają produkcję kwasu moczowego. Przydatne są również farmaceutyki obniżające ciśnienie krwi oraz wyrównujące zaburzenia lipidowe.
Dna moczanowa a dieta bogatopurynowa
Puryny to związki chemiczne, które wchodzą w skład jądra komórki. Ich duże ilości znajdują się w produktach bogatych w białko. Puryny metabolizowane są przez organizm do kwasu moczowego, dlatego ich nadmiar w diecie sprzyja dolegliwościom dny moczanowej. Dieta bogatopurynowa obejmuje podroby, czerwone mięso, rośliny strączkowe, wędliny i tłuszcze zwierzęce. Musimy je ograniczyć, jeżeli cierpimy na artretyzm. Chorzy powinni zrezygnować także z kawy, orzeszków ziemnych, rodzynek, szczawiu , kakao i kukurydzy. Nasilenie objawów można zaobserwować w wyniku zastosowania głodówki czy zbyt restrykcyjnej diety. Warto sięgać za to po artykuły, które nie zawierają puryn. Należą do nich: chude ryby, drób bez skóry, jaja, oleje roślinne, owoce, nasiona i orzechy, produkty zbożowe, niektóre warzywa, zielona i owocowa herbata. Do swojej diety można wprowadzić czereśnie, jagody, ananasa i napar z pokrzywy, ponieważ ułatwiają usuwanie kwasu moczowego z organizmu. Korzystna jest też suplementacja witaminy C oraz kwasu foliowego.
Karolina Solga