Krytyka zazwyczaj spotyka się z negatywnym odbiorem. Nikt nie lubi jej być poddawany. Nie ma znaczenia, czy ktoś ocenia nasz wygląd, kompetencje czy poglądy. Gdy taka sytuacja ma miejsce, odczuwamy ogromny dyskomfort. Zdarza się, że krytyka ma znamiona poniżenia czy upodlenia drugiego człowieka. Dzieje się tak, gdy wyraża ją narcyz, a robi to tylko po to, aby samemu dowartościować się cudzym kosztem. Jaka powinna być konstruktywna krytyka?
Spis treści:
- Co daje nam konstruktywna krytyka?
- Jak krytykować innych, aby ich nie poniżać?
- Merytoryczna krytyka oparta na faktach
- Gdy krytykowanie innych źle świadczy o nas samych
- Jak przekazywać feedback?
- Krytyka w formie kanapki – co nam daje?
- Jak przekazywać informację zwrotną?
Co daje nam konstruktywna krytyka?
Konstruktywna krytyka odgrywa niezwykle istotną rolę w naszym życiu. Gdyby nie ona, nigdy nie nauczylibyśmy się poprawnie liczyć, pisać czy śpiewać. Merytoryczne opinie osób trzecich, w tym ekspertów, pozwalają nam skorygować błędy i przybliżyć się do upragnionego celu. Feedback, czyli informacja zwrotna, sprzyja też rozwijaniu skrzydeł. Każdy wielki artysta czy naukowiec w przeszłości spotkał się z krytyką. Wyciągnął z niej jednak wartościowe wnioski, skorygował swoje błędy i zaczął odnosić sukcesy.
Jak krytykować innych, aby ich nie poniżać?
Krytyka powinna być stosowana przez osoby, które potrafią się nią posługiwać. Inaczej może stać się policzkiem wymierzonym drugiej osobie. Trzeba wiedzieć, co, kiedy i jak powiedzieć, aby nikogo nie zranić. Krytyczne uwagi mogą bowiem przynieść efekt odwrotny do zamierzonego. Zamiast zmobilizować kogoś do działania i cięższej pracy, zniechęca go do jakiejkolwiek aktywności. Konstruktywna krytyka nie ma na celu nikogo zranić czy poniżyć.
Merytoryczna krytyka oparta na faktach
Aby konstruktywna krytyka rzeczywiście takową była, powinna opierać się na faktach. Trzeba w niej zachować daleko posunięty obiektywizm. Odnośmy się do wyników badań naukowych, wcześniejszych doświadczeń i własnej wiedzy, aby wesprzeć kogoś merytorycznymi wskazówkami. Ważne jest, aby krytyka niosła ze sobą coś więcej niż stwierdzenie: „źle to robisz!”. Powinna zawierać porady, które pozwalają drugiej osobie skorygować dotychczasowe błędy. Np. „Aniu, widzę twoje zaangażowanie, ale źle do tego podeszłaś. Jeśli nie odczekasz, aż tynk przyschnie, to farba spadnie wraz z nim. Na opakowaniu znajdziesz szczegółowe informacje. Z pewnością zdążysz pomalować pokój na czas. Z tym zresztą nie ma się co nadmiernie spieszyć”.
Gdy krytykowanie innych źle świadczy o nas samych
Krytykowanie cudzego wyglądu, masy ciała, religii czy orientacji zawsze stanowi cios poniżej pasa. Negatywnie świadczy o osobie, która dopuszcza się takiej praktyki. Osoby, które wypominają bliźniemu takie rzeczy, same często mają problem z samoakceptacją. Najbardziej w innych boli nas to, czego sami u siebie nie akceptujemy. Inni z kolei krytykowanie drugiego człowieka stanowią jako rozrywkę, która zapewnia im satysfakcję. Takiego zachowanie zasługuje jedynie na potępienie
Jak przekazywać feedback?
Feedback, czyli informacja zwrotna, odgrywa ważną rolę w naszej nauce i życiu zawodowym. Gdy szef przekazuje nam komunikat na bieżąco, możemy szybko skorygować błędy i w przyszłości ich nie powielać. Feedback można wręcz potraktować jako prezent, który umożliwia rozwój zawodowy. Trzeba jednak pamiętać, że musi mieć merytoryczny charakter. Dobrze też, aby informacja zwrotna przyjmowała postać kanapki. Gdy do jej przekazania podejdziemy z empatią, uzyskamy pożądany efekt. „Podoba mi się twoje zaangażowanie w pracę. Widzę, że chcesz się rozwijać. Twój raport jest dobry, ale brakuje w nim porównania z zeszłorocznymi wynikami firmy. Takie zestawienie pomogłoby nam wyciągnąć cenna wnioski na przyszłość. Proszę wykorzystaj zeszłoroczne wyniki i dokonać porównania.”
Krytyka w formie kanapki – co nam daje?
Feedback jest ważny w pracy. Pozwala naprawić błędy. To także cenna informacja zwrotna w karierze naukowej. Musi być jednak merytoryczny. Dobrze, gdy opiera się na empatii i ma postać kanapki. Np. podoba mi się twoje zaangażowanie w pracę. Widzę, że chcesz się rozwijać. Twój raport jest dobry, ale brakuje w nim wniosków. Jestem pewna, że podzielisz się ze mną ciekawymi spostrzeżeniami. Taki komunikat zachęca do rozwoju, gdyż opiera się na szacunku.
Jak przekazywać informację zwrotną?
Konstruktywna krytyka powinna być przekazywana w cztery oczy. Gdy rozmowie przysłuchuje się ktoś trzeci, osoba oceniana może czuć się zaatakowana i poniżona. Nie należy też rozpoczynać rozmowy w biegu. Znajdź na nią odpowiedni moment dla obu stron. Gdy twoja podwładna spieszy się na spotkanie z klientem, czy wychodzi już z biura, nie podchodź do niej z feedbackiem. Zrób to jutro rano.